maandag 31 augustus 2015

Sarah Hall || The Wolf Border

Drie verhaallijnen komen samen in The Wolf Border: de re-introductie van wolven in Cumbria, de onverwachte zwangerschap van de hoofdpersoon en de drugsproblemen van haar jongere broer. Rachel, een veertiger die gekozen heeft voor een leven als projectmanager die overal ter wereld wolven bestudeert en re-introduceert, raakt zwanger van één haar collega’s. Zelf het kind van een nogal losbandige moeder die het niet zo nauw nam met de opvoeding van haar kinderen, is haar onverwachte zwangerschap nu niet meteen de boodschap waarop ze al zolang wacht. Dus vlucht ze, naar een ander land en een nieuwe baan waar ze zonder bemoeienis van de vader kan besluiten of ze het kind houdt. Haar vlucht brengt haar terug naar geboortegrond, naar Cumbria. Daar heeft een steenrijke lord met een uitgestrekt landgoed het plan opgevat om wolven te re-introduceren. Rachel is de perfecte projectleider. In Cumbria besluit Rachel haar kind te houden en rolt ze langzaam maar zeker het familieleven in, het gaat zelfs zo ver dat ze zich ontfermt over haar broer die aan drugs verslaafd blijkt te zijn en haar hulp hard nodig heeft om af te kicken. De drie verhaallijnen wisselen elkaar af en lopen soms in elkaar over. Geen van allen gaan ze echt diep. Ik was bijvoorbeeld wel nieuwsgierig naar de echte reden waarom de wolven gere-introduceerd worden of naar de echte reden dat Rachel zo hard van de vader van haar kind wegrent. Hall maakt duidelijk dat Rachel en haar broer niet echt de meest eenvoudige moeder hadden en daarmee ook niet de meest eenvoudige jeugd, haar informatie blijft echter steeds aan de oppervlakte hangen. Dus weet ik na het lezen van The Wolf Border meer over wolven dan voorheen, maar vraag ik me nog steeds af wat de hoofdpersonen in de roman bezielde. The Wolf Border is zeker geen slecht boek, het leest aangenaam weg. Ik kan me voorstellen dat meer verdieping had geleid tot een uitstekende roman. Nu is die aangenaam, niet meer niet minder.


donderdag 27 augustus 2015

Hanya Yanagihara || A Little Life

Ik moet ver in mijn geheugen teruggaan om een boek te vinden dat zo droevig is, zo troosteloos. Zelfs alle positieve passages in A Little Life draaien allemaal om hetzelfde: hoe ervoor te zorgen dat hoofdpersoon Jude gelukkig blijft en / of geen afscheid neemt van het leven. Zijn vrienden, zijn adoptieouders: zij willen er allemaal voor zorgen dat Jude gelukkig wordt, en dat blijkt helaas een onmogelijke opgave. Jude is zo vervormd door een jeugd vol mishandeling, misbruik en wreedheid dat gelukkig worden voor hem onmogelijk is. Hij is ervan overtuigd dat hij alle ellende verdiend heeft en heeft een totaal vertekend beeld van zichzelf; een normale relatie opbouwen met iemand blijkt onmogelijk. Op het moment dat hij erin toestemt met grote liefde Willem naar bed te gaan neemt zijn zelfmutilatie toe. Eén van zijn misbruikers heeft hem ooit geleerd zijn pijn te verdringen door zichzelf te snijden, Jude snijdt nog steeds regelmatig in zijn armen, tot op het obsessieve af in tijden van stress. Bij de moordpoging door een andere misbruiker is zijn rug zwaar beschadigd, met als resultaat dat Jude steeds meer moeite krijgt met lopen en steeds ernstigere open wonden krijgt op zijn benen, uiteindelijk leidend tot amputatie. De persoon Jude blijkt zo bijzonder dat een groep mensen er alles aan doet om zijn leven zo aangenaam mogelijk te maken. De jaren met Willem zijn enigszins gelukkig, na zijn dood is het een kwestie van tijd voordat Jude zichzelf van het leven berooft. Een ietwat slechtere schrijver had dit tranendal hopeloos laten ontsporen. Yanagihara heeft A Little Life zo vakkundig opgebouwd dat het nog enigszins goed gedoseerd wordt. Door bijvoorbeeld steeds van standpunt en ik-persoon te veranderen. Of omdat het leven van Jude stukje bij stukje tot ons komt. Het duurt tot ver in de roman, voordat de omvang van zijn misbruik duidelijk wordt. Op dat moment vraagt de lezer zich niet zozeer af of Jude ooit gelukkig wordt, als wel wanneer hij er een einde aan maakt. A Little Life is niet alleen droevig en troosteloos, sommige passages zijn meer dan gruwelijk. Ik heb de roman meerdere malen opzij belegd, omdat ik scènes niet wilde bevatten. Ik vroeg me steeds vaker af of Yanagihara de mate van ellende niet beter had kunnen doseren. Ik vermoed dat zij de boodschap over wilde brengen dat misbruik en mishandeling leiden tot getroebleerde mensen. Die boodschap was ook overgekomen met een fractie van wat Jude is overkomen; het is gewoon teveel. Daar komt nog bij dat Jude een beetje teveel weg heeft van een heilige: hij verstopt zijn lijden vakkundig, wordt zeer gewaardeerd en bemind door zijn vrienden en naasten en is ondanks alle ellende een beminnelijk persoon gebleven, misschien omdat hij zijn frustratie vooral op zichzelf uit kuurt? Dat Jude zo'n aardig persoon is, is een gegeven. De lezer heeft dit maar te accepteren. Ik vond dit een zwak element in de roman: de verheerlijking van Jude door zijn vrienden is te groot, buiten proportie. A Little Life blijft daardoor een roman die weliswaar knap geschreven is en op meerdere momenten ontroert maar die lijdt aan overdaad: teveel ellende voor één persoon, teveel bewondering voor één persoon. A Little Life is zeker geen slechte roman, maar wees gewaarschuwd, vrolijker word je er bepaald niet van. Het zal me niet verbazen indien de roman doorgaat naar de Booker Short List, maar dan vooral om het tranendalelement.



zondag 9 augustus 2015

Philipp Meyer >> American Rust

Wees gewaarschuwd, American Rust is bepaald geen opwekkend boek. Twee jonge knullen die er alles aan lijken te doen om van hun leven een puinhoop te maken, ouders die daar al aardig in geslaagd zijn, een zus die een semi-verstandshuwelijk gesloten heeft om de zorg voor haar vader te kunnen betalen, een moeder die bleef hangen aan de nietsnut en de goede vent weigerde, de goede vent die te ver gaat om toch in haar gunst te komen en als klap op de vuurpijl een regio waar eigenaren hun bedrijven hebben uitgemolken, nooit hebben geïnvesteerd in vernieuwing en nu allemaal omvallen. Daar staat wel wat tegenover: vriendschap en eer. Isaac en Poe zijn vrienden, de een een potentieel briljant wiskundige, de ander een getalenteerd baseball-speler. Beide grijpen ze de kans om naar de universiteit te gaan niet met beide handen aan, maar blijven hangen in hun economisch zieltogende regio die steeds meer last krijgt van drugs en misdaad. Waarom? Angst, ouders, er niet klaar voor zijn ... Meyer legt het 350 pagina's lang aan ons uit. Schrijnend is de opmerking van Poe die halverwege de roman opmerkt, dat het toch niet zou mogen dat mensen om succesvol te kunnen zijn, hun geboortegrond moeten verlaten.  Meyer tekent de zoektocht van Isaac en Poe en neemt ons mee in hun ontberingen en hun zieleroerselen. Omdat beide heren van het type rechttoe rechtaan zijn, maakt Meyer gebruik van korte zinnen, weinig tierelantijnen en opsmuk. De schrijfstijl ondersteunt op die manier de zoektocht van Poe en Isaac op een prachtige manier.
Zoals gezegd, vrolijk word je niet van American Rust. Pas tegen het einde gloort er hoop voor Isaac en Poe. Ze hebben dan beide al het nodige doorstaan en het is ook duidelijk geworden dat hun American Dream een wankele basis heeft. In hun regio, hoe mooi dan ook, tiert werkeloosheid. Jongens als Poe, niet al te slim, zijn volledig afhankelijk van hun kans op een sportbeurs; jongens als Isaac, te slim en tegen het autistische aan, vallen in een omgeving waar werken in de harde metaal de maatstaf is al snel buiten de sociale boot. Steun vanuit het ouderlijk huis is dan noodzakelijk. Indien die - zoals bij Isaac en Poe - onvoldoende aanwezig is, kan het ongelooflijk mis gaan. American Rust schrijnt, het doet pijn om te lezen hoe twee jonge mannen en een regio ten onder dreigen te gaan. Vriendschap, liefde en eer blijven uiteindelijk overeind, er is wellicht toch een toekomst voor Isaac en Poe. De vraag blijft of ze het uiteindelijk gaan maken. Het is niet alleen hun omgeving die maakt dat ze dreigden te mislukken, voor een deel lag het ook aan Isaac en Poe zelf. Zij krijgen nu een nieuwe kans, wij zullen nooit weten of ze die wel met beide handen aangrijpen. Aangrijpend, schrijnend maar wel erg mooi.