zondag 26 november 2017

Sally Rooney || Conversations with Friends

Conversations with Friends schijnt een enorme hype te zijn geweest in Groot Brittannië. Ik moet bekennen dat ik niet helemaal snap waarom. Ik was niet zo onder de indruk van het verhaal over twee vriendinnen en hun gecompliceerde relatie met een getrouwd stel.

Het feit dat een van beide vriendinnen nogal passief is, speelt misschien een rol. Ik heb het niet zo op met passieve heldinnen. Madame Bovary of Anna Karenina konden nooit op mijn sympathie rekenen, ik had meer op met dames als Elizabeth Bennet die het heft wat meer in eigen handen namen. Vriendin Bobby is pittiger en eigengereider maar komt minder uit de verf omdat de hele roman vanuit het perspectief van Frances verteld wordt. En zij blijkt enigszins blind voor het ware karakter van haar beste vriendin.

Dingen overkomen Frances, ze is bovendien meer dan onderkoeld over haar enorme schrijftalent: ‘ze schrijft maar wat’ terwijl ze in feite hoge ogen gooit voor haar gedichten en haar eerste korte verhaal meteen gepubliceerd wordt. Ambitie vindt ze echter een vies woord.

Frances rolt in een relatie met Bobby, ze rolt in een relatie met getrouwde acteur Nick. Bobby versiert ondertussen zijn echtgenote Melissa. Een ingewikkelde vier-persoonsrelatie dus. Rooney verstrekt gelukkig genoeg achtergrondinformatie over deze mensen om ze geloofwaardig te maken. Billy's ouders hebben een vechthuwelijk en staan op het punt van scheiden, Frances' vader is een alcoholist die zich langzaam maar zeker dood drinkt, Nick heeft gefaald in de ogen van zijn ambitieuze ouders, Melissa lijdt onder de depressies van Nick.

Afgezien van het feit dat Frances bepaald passief is, ze heeft ook de neiging om de mensen van wie ze houdt te idealiseren. Dus is Bobby in haar hoofd unieker en rebelser dan in het echt, Nick een ware romantische held en niet de acteur die worstelt met zijn carrière en depressie.

Genoeg elementen om een krachtige roman te maken, Rooney is er echter in geslaagd mij niet voldoende te boeien. Ik dacht eerst dat het misschien kwam omdat Billy en Frances zo jong zijn (begin 20) en ik misschien de klik met hun generatie mis. Ik vermoed dat mijn probleem met de roman toch echt zit in de persoon Frances. Ik vrees dat haar passiviteit niets met leeftijd te maken heeft maar in haar genen zit.

Conclusie: houd je van romans met passieve heldinnen? Heb je genoten van Madame Bovary of Anna Karenina, dan zou het best kunnen dat jij volledig snapt waarom deze roman een hype geweest. Deel je mijn afkeer voor dit type heldin dan is dit waarschijnlijk niet de roman voor jou.



zondag 19 november 2017

Amor Towles || A Gentleman in Moscow

A Gentleman draait niet om actie. Dat wil niet zeggen dat er niets gebeurt, het betekent vooral dat de roman van Towles draait om menselijke relaties, menselijk handelen. In dit geval het handelen van graaf Alexander Ilyich Rostov.

Deze graaf keert tijdens de Russische Revolutie terug naar Moskou, hij laat het veilige Parijs en redt zijn oma van de communisten. Dat hij vervolgens niet samen met haar het land verlaat blijft lange tijd onverklaard. Dat hij zich schijnbaar zonder protest levenslang laat opsluiten in een hotel ook. Pas in de loop van de roman blijken er zeer persoonlijke redenen aan ten grondslag te liggen.

De graaf wordt in verband met anti-staatsactiviteiten veroordeeld tot levenslang huisarrest in een luxe hotel. In dat hotel ziet hij de revolutie verder ontwikkelen, hij beleeft vanaf de zijlijn mee hoe prominenten pootje gelicht worden of juist verder omhoog klimmen. Zelf maakt hij van de nood een deugd en zet zijn natuurlijke talent als gastheer in in het restaurant van het hotel. Hij moet toezien hoe vrienden ten onder gaan in het geweld van de revolutie, hij ontwikkelt ter plekke nieuwe vriendschappen. Een van die vriendschappen beïnvloedt op verrassende wijze de rest van zijn leven.

De vraag 'waarom probeert hij niet te ontsnappen?' stelde ik mij tijdens het lezen meerdere malen. Totdat een incident duidelijk maakt dat na zo'n twintig jaar huisarrest hij nog steeds in de gaten gehouden wordt, hij is en blijft een staatsvijand (maar wel met een goede band met de bewaker)

Voor sommige mensen bevat A Gentleman misschien te weinig geschiedkundige feitjes. Ik vond de hoeveelheid precies voldoende. Towles geeft voldoende input om de context en geschiedenis te duiden maar nooit zoveel dat zijn roman verwordt tot een (te) saaie opsomming. De context dient vooral als achtergrond voor het leven van de graaf. Die graaf is een uitermate charmante en plezante persoon die ook tijdens zijn huisarrest diepe vriendschappen ontwikkelt. Zwartere kanten van zijn persoonlijkheid komen af en toe boven, ze maken hem menselijker.

A Gentleman lijkt op zijn hoofdpersoon: charmant en plezant maar met een diepere achtergrond die de roman boven een niemendalletje uittilt. De subtiliteit van de graaf wordt weerspiegeld in de subtiliteit van de roman. Towles laat zien dat iemand ook tijdens levenslang huisarrest trouw kan blijven aan zichzelf en zijn idealen, en zich af en toe verbaast over zijn eigen gedrag. De graaf die zich altijd voorstond op zijn spontaniteit blijkt op zijn oude dag dan opeens zeer gehecht aan zijn eigen gewoontes.  Vermakelijk.



zondag 12 november 2017

Paulette Jiles || News of the World

Superorigineel is News of the World bepaald niet. Jiles is niet de eerste die een roman heeft geschreven over de bijzondere relatie die zich ontwikkelt tussen een volwassene en een kind. Op weg naar een verre bestemming met ontberingen en gevaren in het vooruitzicht. Jiles is er wel in geslaagd mij in ieder geval in de ban te brengen van Captain Kidd, een veteraan uit de Burgeroorlog, en Johanna, op haar zesde gevangen genomen door Kiowa’s.

Johanna is door de Kiowa’s teruggebracht, omdat deze in de gaten hebben gekregen dat een blanke gevangene hen niet helpt in het verkrijgen van grond en spullen van de Amerikaanse regering. Johanna heeft dus eerst haar biologische ouders verloren en moet nu afscheid nemen van haar Kiowa-moeder. Kidd zal haar tegen betaling terugbrengen naar haar oom en tante. Een lange gevaarlijke reis door Texas waar de Burgeroorlog nog na-ijlt. Zonder al te nadrukkelijk te worden, laat Jiles door kleine dingen zien hoe het dagelijks leven nog jaren en jaren beïnvloed wordt door oorlog en de periode van bandeloosheid die daarna uitbreekt.

Het spreekt voor zich dat Kidd en Johanna vele gevaren doorstaan en steeds nader tot elkaar groeien. Jiles verrast door van tijd tot tijd onverwacht het perspectief van Johanna in de groep te gooien, behoorlijk beïnvloed door de zes jaar die ze doorgebracht heeft op de prairie maar wel zeer creatief. Op haar dubbelgebruik van dollarcenten zou ik in ieder geval niet zo snel gekomen zijn.

Kidd realiseert zich al snel dat Johanna nooit meer helemaal zal wennen aan de Westerse wereld, daarvoor heeft het leven op de prairie haar teveel beïnvloedt. Ze houdt van het zwervende leven, ze vindt het niet meer dan normaal dat je zuinig omgaat met grondstoffen, ze heeft weinig besef van mijn en dijn. Deze terechte zorg van Kidd voegt een wrang laagje toe aan de roman en voorkomt dat deze te zoetsappig wordt.

Het beroep van Kidd voegt ook een laagje toe aan de roman, in ieder geval voor mij. De voormalige drukker is door de oorlog alles kwijtgeraakt en trekt nu door Texas. In de dorpen waar hij komt leest hij de krant voor. Mensen betalen om naar hem te luisteren, hij kiest per dorp het nieuws dat hij voorleest. Een beroep dat wij ons in deze tijd echt niet meer kunnen voorstellen. Een beroep dat je ook doet beseffen dat de wijze waarop slechts een kleine 1,5 eeuw de wereld beleefd werd totaal maar dan ook totaal gewijzigd is.

Ook zonder het einde te onthullen kan de goede lezer dit wel invullen. Kidd en Johanna hebben elkaar gezocht en gevonden. Haar jaren bij de Kiowa’s zorgen ervoor dat ze nooit zal voldoen aan de eisen die de ‘beschaafde’ wereld aan haar stelt. Hen wacht een best wel mooie toekomst maar steeds met dat wrange randje. Dat is het knappe aan News of the World en Jiles: zij voorkomt steeds dat haar roman net te zoetsappig wordt. News of the World is geen meesterwerk maar zeker de moeite waard.


zondag 5 november 2017

Eowyn Ivey || The Bright Edge of the World

Ik moet iets bekennen: één van de redenen dat ik al lezende beelden van Alaska zo goed voor ogen had, is dat ik één van de vele kijkers van Alaskan Bush People ben. Het feit dat mensen ergens gaan wonen op zoek naar ontberingen ontgaat mij ten ene male, ik kijk er echter graag naar. Dat de plek waar zij wonen, Alaska, waanzinnig mooi is, helpt natuurlijk ook mee.

The Bright Edge heeft meerdere verhaallijnen: Officier Alan Forrester gaat in de 19e eeuw op zoek naar de oorsprong van de rivier Wolverine, zijn echtgenote Sophie die zich in de tussentijd ontwikkelt tot een begenadigd fotografe én de correspondentie tussen ver familielid Walter en de curator van het museum in Alpine, Joshua. En door dit alles loopt als een rode draad het woeste landschap van Alaska en het bijgeloof van de oorspronkelijke bewoners.

In haar roman verweeft Ivey deze verhaallijnen tot één geheel. Sophie die thuis wacht op nieuws van haar echtgenoot en ondertussen te maken krijgt met de nodige vooroordelen (een vrouw die fotografeert en haar eigen foto’s ontwikkelt? Het moet niet gekker worden). Alan die worstelt met het onherbergzame landschap, honger en ziekte op zoek naar een nieuwe route, zoals hij zich heel goed bewust is, het begin van de kolonisatie van dat deel van Alaska. En, niet onbelangrijk de introductie van ziektes en drank onder de oorspronkelijke bewoners. Joshua en Walter ontwikkelen al schrijvende hun eigen beelden over wat zich afspeelde in het verleden maar laten ook steeds meer los over hun eigen levens.

De structuur van de roman speelt een belangrijke rol. Deze is namelijk voor een belangrijk deel samengesteld uit de dagboeken van Alan en Sophie en de briefwisseling tussen Joshua en Walter. De nadruk ligt minder op de vraag ‘gaan Alan en zijn mannen het redden?’, omdat door de briefwisseling al duidelijk is dat Walter’s oudoom succesvol teruggekeerd is. De relatie tussen de drie soldaten, hum omgeving en de mensen die ze tegenkomen. Uit de dagboeken blijkt bovendien dat Alan zaken verzwegen heeft voor de legerleiding: de mysterieuze shaman, de ‘ganzenvrouwen’, de vondst van een pasgeborene die het kind lijkt te zijn van een boom. Zaken die Joshua en Walter zouden kunnen verklaren uit honger en ziekte, maar waarvan zij beide voelen dat er meer is dan alleen die nuchtere verklaring.

Ivey heeft een vlot geschreven roman opgeleverd die op knappe wijze de verhaallijnen verweeft. Haar liefde voor Alaska, het prachtige edoch onherbergzame land met (in de zomerperiode) overweldigend licht waar zij is opgegroeid, klinkt door alles heen. Het verwijt dat de zoektochten naar de rijkdommen van haar land ten koste zijn gegaan van de mensen die er woonden is subtiel maar onmiskenbaar.