dinsdag 29 augustus 2017

Elizabeth Jane Howard || The Light Years

Indien je flauw zou willen zijn, dan zou je kunnen zeggen dat The Light Years weer zo’n typisch britse roman is over zo’n typisch Britse ‘upper class family’ die niet in de gaten heeft hoe goed zij het heeft. Dan zou je Elizabeth Jane Howard echter ongelooflijk tekort doen. The Light Years betovert door de wijze waarop zij speelt met familieverhoudingen, met onorthodoxe zaken en met de familie, aanverwanten en vrienden van de Cazalets. Nog afgezien van het feit dat Howard prachtig formuleert.

De familie Cazalet is een traditionele familie maar wel eentje die niet immuun is gebleken voor de wereld om haar heen. Zonen zijn gewond geraakt in de Eerste Wereldoorlog, schoondochters en hun baby's overlijden in het kraambed, een kleindochter is het slachtoffer van incest, een schoondochter wordt het slachtoffer van een ‘date rape', de enige dochter woont thuis en zorgt voor haar ouders terwijl zij eigenlijk het liefst met haar vriendin zou willen samenwonen. Verwacht geen grote woorden van Howard over dit soort zaken, zij houdt het klein en menselijk. Howard schrijft met compassie over ouders, kinderen, kleinkinderen, hun aanverwanten en vrienden.

Howard wisselt regelmatig van perspectief waardoor elke Cazalet in het boek wel een keer het onderwerp is, zelfs de niet al te jonge kinderen. Door die wisseling van perspectief ontstaat een beeld van een grote, bedrijvige familie waarin iedereen zijn of haar eigen plek heeft (en daar moeilijk aan ontsnapt) maar ook van een familie die dermate aan conventies vastzit dat deze te vaak de prioriteit krijgen boven emoties. Dus zullen de schoondochters niet doorvragen wanneer hun zonen hints geven dat hun leven op de kostschool zwaar is, komt het in geen enkel hoofd op dat de goede vriendin van hun dochter / zus meer is dan dat en is het bepaald niet bespreekbaar dat de dochters, ondanks gebleken intelligentie, recht hebben op meer dan een huislerares. Howard legt genadeloos bloot dat de begenadigde schrijfster en actrice in spe door de familie gedwongen zullen worden tot een leven als huismoeder.

The Light Years beschrijft een typisch Britse familie met geld maar laat onverbiddelijk zien waar conventies, familieverhoudingen en de ‘stiff upper lip’ leiden tot lijden. De Cazalets lijken een sprookjesachtig leven te leiden, Howard ondersteunt dat met beschrijvingen van het lommerrijke Britse platteland en de lome zomers. Het contrast met wat er onderhuids gebeurt wordt er des te groter door. Ik verheug mij op nog meer delen over de Cazalets, ik hoop dat de Tweede Wereldoorlog met al haar gruwelen voor sommige Cazalets de ontsnapping uit conventie zal blijken te zijn.


vrijdag 18 augustus 2017

Sebastian Barry || Days Without End



Normaliter zou ik niet echt gelukkig geworden zijn van Days Without End. Een boek met een grote hoeveelheid veldslagen is niet echt mijn pakkie-an. Toch heb ik voor het grootste deel genoten van Barry’s roman; ergens tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog had ik het wel gehad met de veldslagen maar toen bleken ze zo goed als voorbij. Ik was onder de indruk van Days Without End om drie redenen: het meer dan prachtige taalgebruik van Barry, de onontkoombare conclusie dat geweld niet klopt en de hoofdpersoon Thomas McNulty.

Om met het eerste te beginnen. Barry schrijft wondermooi. Zijn beschrijvingen van veldslagen zijn in hun gruwelijkheid tegelijkertijd van een onovertroffen poëtische schoonheid. De hele roman is één aaneenschakeling van prachtige beeldende metaforen, van ingenieus geconstrueerde zinnen. Ik merkte als vanzelf dat ik langzaam ging lezen, omdat ik wilde genieten van Barry’s bijna dichterlijke schrijfstijl. Ik heb de 250 pagina’s zo lang mogelijk gerekt.

Barry beschrijft veldslagen en ware slachtpartijen. Omdat pragmaticus Thomas steeds vaker de waarom-vraag stelt en tot de conclusie komt dat het eigenlijk allemaal zinloos is, is Days Without End in feite één grote aanklacht tegen geweld: tegen de Indianen, hun buffels, landgenoten, individuen.

En dan Thomas. De roman start wanneer hij piepjong is en zijn beste vriend John Cole ontmoet. Samen treden ze op in saloons, gaan ze in het leger om te vechten. Eerst tegen de indianen die langzaam maar zeker door kolonisten van huis en haard worden verdreven, daarna in de Amerikaanse Burgeroorlog. Thomas, van Ierse afkomst en zonder noemenswaardige opleiding, is aan de ene kant zeer pragmatisch (de kolonel zegt dat ik op die Zuiderlingen moet schieten, dus dat doe ik dan maar) en tegelijkertijd filosofisch. Tijdens de veldslagen groeit langzaam maar onoverkomelijk de vraag ‘waarom doen wij dit? Wat is nut en noodzaak van al dit bloedvergieten?’. Zo accepteert Thomas ook zeer pragmatisch dat hij maar beter niet kan vertellen dat John en hij geliefden zijn, maar vindt hij het niet meer dan normaal dat hij van een man houdt en eigenlijk liever vrouwenkleren draagt. Zijn liefde voor John is diep, hij kan zich een leven zonder hem niet voorstellen.

Aan het einde van de roman zat ik aan mijn NS-stoel gekluisterd. Pragmatisme en liefde komen samen in een bloedstollend einde, waarin Thomas gescheiden dreigt te worden van zijn geliefden. Lees de roman vooral zelf om te weten te komen of ik Days Without End opgelucht of diepbedroefd neersloeg. Voor nu is het genoeg om te weten dat ik onder de indruk was van deze prachtig geschreven roman.



maandag 14 augustus 2017

George Saunders || Lincoln in the Bardo


Man Booker Longlist 2017

Lincoln in the Bardo is bepaald geen standaardroman, daarvoor wijkt de vorm teveel af van wat we gewend zijn. Een deel van de roman is namelijk opgebouwd uit citaten uit brieven, biografieën, krantenartikelen ed over Abraham Lincoln, een ander deel bestaat uit opmerkingen, reacties, kreten, uitleg, aanmoedigingen ed van een groep doden op een begraafplaats. Zij geloven heilig dat ze slechts ziek zijn en hopen nog steeds op genezing, en daarmee vereniging met hun geliefden. De komst van jonge Willie Lincoln, overleden aan een zware longontsteking met complicaties, verandert de situatie.

Een jong iemand wordt geacht meteen door te gaan naar de hemel, dralen zij, dan worden ze opgeslokt door de vegetatie. Een bezoek van Lincoln aan de begraafplaats maakt dat Willie weigert naar de hemel te gaan. Dat levert een roman op met twee sporen: veel feitjes over Lincoln en een verrassende inkijk in het leven na de dood.

Om met het eerste te beginnen: hoewel af en toe best wel interessant, begon de opsomming van (zogenaamde?) quotes over Lincoln op een zeker moment te vervelen, het werd tot een trucje. Ik snap de keuze van de auteur, maar het stijlelementen werkt niet eeuwig. Het werd een beetje saai.

De opmerkingen, aanmoedigingen en onthullingen werken wel, zeker wanneer ze van informatieve feiten over de levens van de weigerachtige doden gaan naar inkijkjes in hun overtuigingen, hun angsten. Het wordt steeds duidelijker waarom ze weigeren te accepteren dat ze dood zijn. De mooiste scenes zijn dan ook die waarin ze in hun pogingen om Willie te helpen geconfronteerd worden met hun eigen sterfelijkheid en hun eigen aarzeling om te accepteren dat ze zijn gestorven.

Lincoln in the Bardo is een interessante roman die half-half overtuigt. Ik zou zeggen neem alle Lincoln-feitjes tot je (er zitten echt wel heel interessante tussen) maar concentreer je vooral op de prachtige ontboezemingen van de de doden. Zij maken Lincoln in the Bardo tot een prachtig verhaal over verdriet en weigeren je lot te ondergaan.


zondag 6 augustus 2017

Angela Flournoy || The Turner House


Het gaat natuurlijk om de mensen in het huis van de familie Turner, een grote familie met dertien kinderen in Detroit. Die kinderen zijn inmiddels uitgevlogen en wonen al lang niet meer thuis, moeder Turner heeft haar intrek genomen bij oudste zoon in verband met ziekte. De vraag 'wat gaan we doen met het huis?'  combineert Flournoy behendig met een crisis bij oudste zoon en jongste dochter en de algehele malaise in Detroit.

Het huis dat ooit in een prima buurt stond (weliswaar met de nadruk op afro-amerikaanse bewoners) staat met dank aan de bankencrisis financieel onderwater in een verlopen buurt met een hoog gehalte aan criminaliteit en druggebruik. De trots van de oorspronkelijke huiseigenaren die ooit uit het diepe zuiden van Amerika naar Detroit trokken op zoek naar een baan – en daar ook in slaagden – is ver te zoeken. Het huis van de familie Turner staat daarmee synoniem voor het verval van grote steden met traditionele industrie.

Flournoy concentreert haar verhaal rond drie kinderen en de start van de relatie tussen hun ouders. Ze laat zo zien hoe afro-amerikanen zich een plek veroveren in de maatschappij, de een succesvoller dan de ander. De problemen die ze ondervinden hebben gedeeltelijk te maken met huidskleur en afkomst, gedeeltelijk met karakter. De oudste is een perfectionist die vindt dat alle jongere broers en zussen naar hem moeten luisteren, jongste zus blijkt verslavingsgevoelig, haar oudere broer een opportunist. Flournoy laat vooral mooi zien hoe elk kind zijn of haar rol in het gezin speelt zonder dit echt in de gaten te hebben. En hoe zij soms in reactie op hun familieleden beslissingen nemen waar ze later hartgrondig spijt van krijgen.

The Turner House wordt nergens echt scherp of hard. De roman deed mij sterk denken aan zo'n typische Amerikaanse serie over een gezin. Ups en downs passeren de revue maar altijd een beetje soft-focus. Zo'n serie waar je in lekker makkelijke kleding voorzien van een warme kop thee weggedoken onder een warm dekentje op de bank naar kijkt en bij jezelf denkt 'he lekker'. Niets mis mee hoor! Ik heb de roman juist daardoor met veel plezier gelezen.