vrijdag 28 april 2017

Ayòbámi Adébáyò || Stay With Me



Shortlist

Ik geef de inhoud gedeeltelijk weg

Vanaf het begin is duidelijk dat de relatie tussen hoofdpersonen Yejide en Akin niet stand gehouden heeft. In de pagina´s die volgen neemt Adébáyò ons mee in de teloorgang van hun huwelijk. Door soepel te bewegen in tijd en door de standpunten van Yejide en Akin af te wisselen, dringt de lezer steeds verder door in de aanleidingen tot de scheiding. Het wordt duidelijk dat niets is wat het lijkt. Adébáyò laat bovendien prachtig zien hoe de maatschappij in Nigeria heen en weer fladdert tussen traditie en moderne tijd. Het is geen probleem dat Yejide een studie volgt op de universiteit en een succesvolle zakenvrouw wordt, het is wel een probleem dat haar huwelijk kinderloos blijft, haar probleem natuurlijk. Het komt niet eens op in het hoofd van zijn en haar familie dat Akin de hoofdoorzaak zou kunnen zijn.

Door van standpunt te wisselen en in tijd heen en weer te bewegen onthult Adébáyò niet alleen subtiel de waarheid, ze geeft de lezer ook de kans om door te dringen in de persoonlijkheden van Yejide en Akin en deze te plaatsen in de omstandigheden. Een kritiekpuntje zou kunnen zijn dat Adébáyò minder streng is voor Yejide dan voor Akin. De realiteit is dat beide niet opgewassen zijn tegen de druk van de maatschappij waarin zij leven. Akin staat echter toe dat zijn echtgenote de schuld krijgt van hun kinderloze huwelijk en zet bewust een serie gebeurtenissen in gang waarvan hij de uiteindelijke consequenties niet kan overzien. En niet accepteert.

Stay With Me is een prachtige roman die twee moeilijke onderwerpen, het niet hebben en het verliezen van kinderen, subtiel en ingetogen aan de orde stelt. Door in haar vertelstijl een zekere mate van afstandelijkheid te handhaven is Adébáyò niet in de valkuil van sentimentaliteit gestapt. Zij beschrijft voor welke moeilijke keuzes de traditionele maatschappij Akin en Yejide stelt, zij laat de pijn en het verdriet zien die zorgen voor een verwijdering tussen man en vrouw, zij laat de worsteling zien die beide ondergaan. Deze is verdrietig genoeg, Adébáyò snapt dat het niet nodig is het verdriet en de pijn extra aan te zetten.  Zij houdt de spreekwoordelijke violen vakkundig  onder controle. Voor degenen die mijn smaak inmiddels kennen: ik heb genoten van deze prachtige roman.






zondag 23 april 2017

Nathan Hill || The Nix

Maandenlang zag ik op de perrons posters voor deze roman, mijn reservering bij de bieb duurde oneindig.  Ik was duidelijk niet de enige die de roman wilde lezen. Mij bekruipt dan altijd de angst dat het boek niet voldoet aan de verwachtingen, in dit geval bleek het lange wachten de moeite waard. In The Nix koppelt Nathan Hill een nogal impulsieve poging tot terrorisme aan de levens van Faye en haar zoon Samuel. Hill schakelt moeiteloos tussen de jaren zestig waarin Faye opgroeit en op de universiteit niet geheel bedoeld beland in studentenprotesten en het nu waar Samuel zijn potentieel als een schrijver nooit heeft waargemaakt en in een gezapige baan als docent aan een meer dan middelmatige ‘college’ meer tijd verdoet met denken aan de vrouw die hij al zijn hele leven bemint, violiste Bethany, en met het fanatiek spelen van een computergame.

Stap voor stap onthult Hill de waarheid achter het moment waarop Faye grind gooit naar een potentiële presidentskandidaat. Elke verhaallijn past in deze onthulling, elk personage dat door Hill wordt opgevoed speelt een rol in de gebeurtenissen. En passant geeft Hill een vermakelijk inkijkje in de hedendaagse wereld . De passage waarin studente Laura aan Samuel vertelt waarom zij gedwongen is geweest plagiaat te plegen is briljant en had zo onderdeel kunnen zijn van de wereld van Girls. Gamer Pwnage is in de grote mensenwereld is een werkloze mislukkeling, als ‘superelf’ triomfeert hij in zijn favoriete game.  Hij besteedt er zoveel uren aan, dat zijn lichaam langzaam maar zeker ten onder gaat. Sebastian en Guy Periwinkle laten zien hoe opportunistisch de wereld kan zijn.

Ik heb genoten van deze roman waarin alle verhaallijnen feilloos bij elkaar komen en personages net voldoende uitgewerkt worden om overtuigend te zijn. De mensen in The Nix zijn niet perfect, verre van dat. Het zijn eigenlijk heel gewone mensen die, met een enkele uitzondering, proberen heel gewone leventjes te leiden. Dat Faye geheel buiten haar doen om tot staatsgevaarlijk persoon wordt, laat overtuigend zien dat er in de huidige maatschappij weinig voor nodig is om die positie te bekleden. Hill combineert in Faye persoonlijke verwikkelingen en politieke belangen, zij raakt verstrikt in wraakzuchtige jaloezie en torenhoge ambitie. Haar leven en dat van haar zoon bieden Hill de kans om op een terloopse maar effectieve wijze de maatschappij waarin wij leven onder een kritische loep te leggen.

The Nix deed mij vanaf de eerste pagina denken aan Tom Wolfe’s The Bonfire of the Vanities, één van dé romans uit de jaren 80. Ik hoop dat Hills debuut geen toevalstreffer is geweest en dat hij moeiteloos in de voetsporen stapt van rasechte vertellers als Charles Dickens, John Irving en David Mitchell. Ook zij verstaan de kunst om soepel schrijvend meerdere verhaallijnen tot een bevredigend geheel te brengen. Vooral lezen zou ik zeggen.






vrijdag 21 april 2017

Naomi Alderman || The Power



SHORT LIST

Ik geef de inhoud voor een deel weg

Alderman heeft een overtuigende roman geschreven over een wereld waarin vrouwen de macht overnemen van mannen met de hulp van een nieuw lichaamsdeel, de ‘skein’. Vanaf het moment dat vrouwen mannen kunnen overmeesteren door ze letterlijk te elektrocuteren met hun ‘skein’ gaan zij voor de macht. En dat eindigt niet goed: denk vooral niet dat Alderman ons een door vrouwen beheerste wereld schetst die perfect is. Haar wereld met vrouwelijke machtswellustigen, godsdienstfanaten of criminelen deugt voor geen meter. Het zwaar getroebleerde meisje dat kan uitgroeien tot leider van een nieuwe godsdienst (met de moeder van God in de hoofdrol), de politica die haar ‘skein’ uitbuit en een vrouwelijk vredeskorps opricht waarmee zij veel geld kan verdienen, de dochter van een bekende criminineel die de zaken van haar vader overneemt en drugs verkoopt die de ‘skein’ intensiferen (en tegelijkertijd de gebruikers tot waanzin drijven), zij doen het niet veel beter dan hun mannelijke tegenpolen.

Alderman bewaart haar verrassing tot het laatst: haar roman speelt niet in het nu maar over 5000 jaar, in een maatschappij die verdomd veel op die van ons lijkt, maar dan man en vrouw in omgekeerde rollen. Door ons op het verkeerde been te zetten, stuurt ze haar boodschap helder door: wij mensen hebben de neiging ons te laten beheersen door macht, geld of religie, ongeacht het geslacht. De mate waarin de boodschap de roman overneemt, doet mij twijfelen of ik nu een goede roman aan het lezen was of een literair pamflet.

Alderman heeft een lezenswaardige roman geschreven met een krachtige boodschap die zo op 2/3e van de roman net een slagje te drammerig wordt. Ik vond het bijvoorbeeld amusant dat nu net de criminele Roxy aan het einde afstand neemt van de vrouwen die ze eerst met haar criminele kwaliteiten heeft geholpen, omdat zij ziet dat zij de wereld naar haar ondergang helpen met hun machtswellust en godsdienstwaanzin. Dat haar ‘skein’ operatief verwijdert is, helpt om haar milder te stemmen. Een wel erg doorzichtige wending in het verhaal. De boodschap wordt wederom een tikkeltje te agressief gepusht.



maandag 17 april 2017

Maria Sempre || Today It Will Be Different

Ik las op internet dat Julia Roberts gevraagd is voor de hoofdrol van de verfilming van deze roman. Ik durf er iets onder te verwedden dat zij een groot deel van de film met ongekamd haar, geen make-up en in een uitermate onflatteuze outfit rondrent. Hoe laat je anders zien dat hoofdpersoon XX het moeilijk heeft. Met haar echtgenoot, met haar in het niets gestrande carrière, haar zoontje, de energieke jongere ouders van zijn klasgenootjes, haar opdringerige vrienden, de niet-wereldstad waarin zij moet wonen en vooral met zichzelf. Oh jee, wat is het toch lastig wanneer de zwaartekracht teveel vat op je krijgt, rimpels niet meer als vanzelf weggaan en een jonge vent er niet eens meer over peinst om jou te versieren.

Ik had hier blijkbaar afwisselend vertederd en geamuseerd van moeten raken. Helaas, niets van dat alles. Ik vond onze hoofdpersoon vooral knap vervelend en teveel met zichzelf bezig. Zij werd voor mij pas interessant toen de aandacht verlegd werd naar de moeizame relatie met haar jongere zus en de geschiedenis die daaraan vooraf ging. Op dat moment zoog Sempre mij het verhaal in en wilde ik verder lezen. Jammer dat slechts 1/5e deel van de roman over die relatie ging en alle andere pagina's over de worsteling van een hoofdpersoon die op goede benen klaagt. Om een beeld van het komische gehalte te geven: om een of andere reden steelt hoofdpersoon de sleutels van een andere moeder. Zij wil die terugbrengen maar ziet een kans om dat zonder gezichtsverlies te doen door die sleutel in een diezelfde avond te openen doos met geld voor een goed doel te deponeren. Raden jullie het al? Natuurlijk belandt haar eigen sleutel in die doos en natuurlijk moet ze dan allerlei rare fratsen uithalen om de sleutel weer te pakken te krijgen en natuurlijk ziet haar zoontje het. Ik zie het Roberts al zo doen, ook dan zal ik er vrees ik niet om lachen.

Jammer dat de uitgever Sempre niet aangeraden heeft de hoofdstukken over de twee zussen verder uit te werken, dat had wel eens een zeer acceptabele roman opgeleverd. In deze vorm zou ik Today It Will Be Different lekker in de boekhandel laten liggen.


zondag 9 april 2017

Michael Chabon || Moonglow

Een stevige 'feel good' roman, anders kan ik het niet noemen. Chabon neemt zijn lezers mee in het leven van een sympathieke ingenieur, typetje rouwdouwer. Op zijn sterfbed doet hij aan zijn kleinzoon, een auteur, uit de doeken hoe zijn leven gelopen is en waarom bepaalde gebeurtenissen het verloop kenden dat ze hadden.

Opa, stervende nietwaar, vertelt zijn verhaal van de hak op de tak springend. Kleinzoon besluit dit zo over te nemen in zijn relaas. Het resultaat is wat mij betreft een roman die vermoed ik zeer zorgvuldig is opgebouwd maar die op mij het effect heeft dat ik voortdurend moet zoeken waar ik nu ook al weer gebleven was. Het feit dat Chabon ook nog eens voortdurend zijwegen inslaat, associeert en dan van zijn onderwerp afdwaalt om niet echt relevante informatie met zijn lezers te delen maakt het niet eenvoudiger om het verhaal te volgen. Ik was in ieder geval blij dat ik een papieren exemplaar las waardoor ik steeds kon terugbladeren om weer te achterhalen waar Chabon gebleven was.

Blijft staan dat de grootvader een zekere schavuit-achtige charme heeft. De passages waarin hij zijn mogelijke nieuwe liefde probeert te imponeren door te jagen op de ontsnapte python die huisdieren terroriseert in de oude van dagen-wijk in Florida waar hij zijn laatste dagen slijt zijn ronduit vertederend. Ook zijn Franse Joodse echtgenote met een WO2 opgelopen dwangneurose over een ontveld paard fascineert. Chabon kreeg ook mij wel degelijk mee in het leven van deze twee mensen. Het van de hak op de tak springen en de vele zijsporen leiden wat mij betreft teveel af van de kern.

Moonglow is een wat stevigere uitvoering van die Zweedse oude man die ooit uit het raam sprong. Chabon doet namelijk wel degelijk zijn best om zijn lezers mee te nemen in de verschrikkingen van WO2, de schrijnende beslissingen die individuen en landen toen moesten nemen en in de fascinatie die de grootvader heeft met ruimtevaart. ´Een nieuw literair meesterwerk dat moeiteloos waarheid met fictie vervlecht … Intens, tragikomisch en ontroerend´: deze kwalificaties van het boekenpanel van De Wereld Draait Door vind ik persoonlijk teveel eer voor deze roman. Moonglow is vermakelijk en onderhoudend maar daar houdt het ook wel mee op. Ik zou zeggen, lees het boek wanneer je er de rust voor hebt en kies voor een papieren exemplaar, terugbladeren gaat dan echt een stuk eenvoudiger.







zaterdag 1 april 2017

Annie Proulx || Barkskins



Laat ik maar meteen met de deur in huis vallen, ik weet niet of ik Barkskins nu zo'n goede roman vind. Dat heeft vooral te maken met het feit dat ik persoonlijk niet zo houd van geschiedkundige romans met veel opsomming. En gegeven het feit dat Proulx in Barkskins twee familielijnen volgt, vanaf de start in het prille Canada tot in het heden, is er nogal wat opsomming. Wat ik vooral niet prettig vond, was dat Proulx af en toe in sneltreinvaart door de geschiedenis van de twee families heen denderde. In zo'n pagina of vier vertelde ze dan even hoe het familieleden vergaan was (en vooral hoe ze waren overleden aan ongelukken en ziektes die wij al lang niet meer kennen). Op de momenten dat iemand langer werd gevolgd, bleek ook weer de kracht van Proulx om haar personages tot leven te brengen. Ik genoot van die hoofdstukken.

Barkskins is daarnaast niet zomaar een familiegeschiedenis, het is ook de geschiedenis van het oerbos op het Noord-Amerikaanse continent. Eigenlijk is dat bos de enige echte hoofdpersoon. De totaal nietsontziende manier waarop van het allereerste moment dat kolonisten voet aan de grond zetten bomen werden gekapt is ontluisterend, vooral wanneer je bedenkt dat de huidige president van de VS nog steeds zo te werk gaat: winst voorop, natuur? Wat is dat? Bos na bos sneuvelt omwille van de behoefte aan bouwmateriaal (eerst voor oorlogsschepen, daarna voor huizen, daarna voor noem het maar op) en grond. Ze worden in brand gestoken, omgekapt en daarna desolaat achtergelaten. Degenen die voorzichtig beginnen na te denken over Bosbeheer worden gezien als ware malloten die het niet helemaal snappen. Of als inboorlingen die echt niet begrijpen wat de Lieve Heer van hen verwacht: noeste arbeid, gebruik maken van grondstoffen. Hoezo leven van wat de natuur biedt? De luiaards, hoe halen ze het in hun hoofd!

Dat de oorspronkelijke bewoners van het noordelijk continent sneuvelen aan ziektes, verslaving, armoe, geweld en jarenlange haat en laster is bepaald niet verwonderlijk maar toch altijd weer confronterend. Proulx laat zien hoe sommige Mi’Kmaw overleven door zich terug te trekken in de wildernis, waar zij met hun kennis van bomen, planten en dieren op een respectvolle manier in hun behoeftes voorzien. Proulx laat echter ook zien dat ‘de beschaving’ steeds verder oprukt en dat de Mi’Kmaw er niet aan ontkomen de andere levenswijze gedeeltelijk over te nemen. De Mi’Kmaw die gaan voor het te snelle gewin, eindigen in deze roman meestal niet goed. Ze belanden in de gevaarlijkste baantjes in de houthakkerij, verongelukken op gruwelijke wijze of raken verslaafd aan alcohol. Degenen die trouw blijven aan hun levensstijl redden het, met moeite.

Barkskins is vooral een ode aan het bos en een oproep om respectvol om te gaan met de weinige oerbossen die we nog hebben. Ik vond de roman te vaak te langdradig, te opsommerig om mij persoonlijk van begin tot einde te boeien. Op die plekken waar Proulx zich overgaf aan haar schrijfkunst liet zij zien waar zij toe in staat is en hoe mooi zij kan schrijven. Die passages en de prachtige ode aan het bos maken Barkskins misschien niet zozeer een prachtige maar zeker een waardevolle roman.