woensdag 27 augustus 2014

Deborah Kay Davies || Reasons She Goes to the Woods

Beangstigend, een ander woord kan ik er niet voor hebben. In Reasons She Goes to the Woods beschrijft Davies het leven van Pearl, vanaf jong kind tot middelbare scholiere. Het is meteen duidelijk dat er iets niet klopt met Pearl. Ze is om het maar zachtjes uit te drukken gemeen, je zou zelfs kunnen zeggen slecht. Sociale omgangsvormen zijn aan haar niet besteed; ze heeft vrienden maar die moeten vooral doen wat zij zegt. Pearl is een sterke persoonlijkheid maar kent geen grenzen. In haar buurt is niemand in staat die grenzen voor haar te bepalen. Haar vrienden kunnen haar niet aan, haar moeder slaat te ver door en haar vader, die ze adoreert, heeft niet in de gaten dat zijn dochter ontspoort. Na een aantal hoofdstukken wordt ook duidelijk dat haar omgeving bepaald niet normaal is. Haar moeder is labiel en heeft de ene depressie na de andere, haar vader weigert te zien welk effect dit heeft op zijn kinderen. Gaandeweg wordt de grote vraag in het boek: drijft Pearl haar moeder tot waanzin met haar aangeboren slechtheid of ontwikkelt Pearl zich tot een gemankeerde persoonlijkheid door haar moeder die haar onderdrukt, verwaarloost en mishandelt? Dat antwoord wordt nooit gegeven. Pearl helpt haar moeder ondertussen een stevig handje richting gedwongen spoedopname en hoopt dat zij daarmee haar vader voorgoed voor zichzelf krijgt, niet vermoedend dat zij dan zelf aan het kortste einde trekt. De strijd tussen moeder en dochter eindigt voor beide in een drama.
Davies versterkt de beangstigende sfeer sterk door te kiezen voor een geconcentreerde structuur in haar boek. Dat telt zo'n 125 hoofdstukken elk van precies één pagina. Elk woord telt, er is geen overbodige informatie. Desondanks zijn zeker de beschrijvingen van het bos waarin Pearl haar toevlucht zoekt bijna poëtisch. Een beklemmend maar prachtig boek.




zondag 24 augustus 2014

Emma Healey || Elizabeth is Missing

Elizabeth is Missing had een melodramatische draak kunnen worden over een dementerende vrouw, haar liefhebbende dochter en een vermiste vriendin (die in werkelijkheid in het ziekenhuis ligt na een beroerte). Door de zoektocht naar Elizabeth te verweven met de zoektocht naar zus Sukey die  vlak na WO 2 verdween, voorkomt Healey dat de ontluisterende dementie de overhand krijgt. Maud is en blijft de oude vrouw die steeds meer van haar geheugen kwijt raakt, Helen haar dochter die wanhoopt over de ontelbare hoeveelheid blikken perziken die Maud koopt en het groeiende besef dat Maud niet meer alleen kan wonen. De terugblikken op de periode na WO2 waarin een blik perziken een welkom cadeau was van Sukey's lichtelijk foute echtgenoot voegen een extra element toe aan de roman, zeker wanneer Maud geen onderscheid meer kan maken tussen Sukey en Elizabeth. Healey laat de lezer de irritatie ervaren van dochter Helen die steeds opnieuw moet uitleggen dat Elizabeth niet vermist is, maar ook haar bezorgdheid en haar liefde voor Maud. Door dit te koppelen aan Maud's zorg en ongerustheid voor Sukey ontstijgt de roman het niveau van ' het moeilijke edoch waardevolle leven met een dementerende bejaarde'. Geen topliteratuur maar zeker de moeite van het lezen waard.

vrijdag 22 augustus 2014

Anna Quindlen || Still Life with Bread Crumbs

Fotografe Rebecca verruilt noodgedwongen haar mooie appartement in New York voor een bouwvallige hut in een klein dorp in het bos (maar wel op twee uur rijden van New York). Geldgebrek en een aflopende carrière hebben haar tot deze verhuizing gedwongen. De verkoop van haar foto's en aanverwante artikelen neemt af, ondertussen moet ze wel het verpleeghuis van haar moeder, het appartement van haar vader en onkosten voor haar zoon betalen. Quindlen schrijft mooi, het is een plezier om haar boek te lezen. Toch heeft het ook wel een groot minpunt. Het is namelijk behoorlijk voorspelbaar. Ik wist al na enige pagina's dat Rebecca waarschijnlijk verliefd zou worden op dakdekker/natuurbeheerder Jim, dat ze niet meer terug zou willen keren naar New York en dat haar carrière in het bos een nieuwe impuls zou krijgen. En ik kreeg gelijk (met als bonus ook nog gelukkige eindes voor de nevenpersonages). Blijft over dat Still Life prachtig geschreven is, dat Quindlen enigszins kritisch kijkt naar het oppervlakkige leven in New York en dat ze de foto's die Rebecca maakt in het bos zo mooi beschrijft dat ik ze bijna voor me zie. Mooi en ingetogen maar ik snap niet helemaal waarom dit boek de longlist van de Bailey's Women's Prize 2014 heeft gehaald. Daarvoor doet wat mij betreft de voorspelbaarheid teveel afbreuk aan de mooie stijl en opbouw van het boek.

http://annaquindlen.net/


donderdag 21 augustus 2014

Elizabeth Strout || The Burgess Boys

Elegant en verfijnd is wat in mijn hoofd opkomt na het lezen van Strout's boek. Zij legt op subtiele wijze de vinger op hypocrisie en laat zien welk effect onverwachte gebeurtenissen kunnen hebben voor op het leven. Jim, Bob en Zach zijn de Burgess Boys: Jim en Bob zijn hun geboortedorp ontvlucht en hebben in New York een nieuw leven opgebouwd. De eerste ogenschijnlijk succesvoller dan de tweede, tegen het einde van de roman worden de barsten in Jims leven zichtbaar en dan blijkt niets zoals het lijkt. Bob is maatschappelijk minder succesvol, hij is bovendien getraumatiseerd omdat hij als kind per ongeluk zijn vader heeft gedood. Hij is echter de persoon die uiteindelijk zijn zaakjes veel beter op orde heeft en die alom wordt geliefd. Zach tenslotte is hun onzekere neef die de gebeurtenissen in het boek in werking stelt wanneer hij een varkenskop bij een moskee naar binnen gooit. Het politieke spel dat dan volgt heeft hij absoluut niet in de hand. Jim en Bob komen Zach en zijn  moeder Susan te hulp, niet altijd even effectief en handig. In het begin vroeg ik me af waarom Burgess ook de Somaliër Abdikarim Ahmed ten tonele brengt. Zijn levensverhaal leek in eerste instantie vooral politieke correctheid. Totdat blijkt dat Ahmed degene is die in Zach niet de pleger van een door haat ingegeven misdrijf ziet maar een onzekere bange knul die niet weet wat hem overkomt.
Burgess schakelt prachtig tussen Shirley Falls, het geboortedorp van de Burgess Boys, New York, Bob, Susan, Abdikarim, Jim en zijn echtgenote Helen. Zo schept zij een prachtig beeld van het harde leven in zowel dorp als grote stad, elk met de eigen kansen en bedreigingen. En eindigt het boek waarin zoveel mis dreigt te gaan uiteindelijk hoopvol.

http://www.elizabethstrout.com/


woensdag 20 augustus 2014

Caitlin Moran || How to Build a Girl

Ik zou zeggen laat het je opgroeiende dochters niet lezen, het kan ze de verkeerde ideeën geven over wat ze moeten doen met hun leven. Aan de andere kant, het kan ze ook inspireren. Als te dikke lelijke Johanna geboren in Engeland in de jaren 80 met de hele familie in de bijstand kan ontsnappen aan haar voorspelbare toekomst dan moet het met de dochters van nu ook wel lukken. How To Build a Girl deed me denken aan Adrian Mole en Bridget Jones maar dan ruwer en doordrenkt met sex en alcohol. Onzekere tiener Johanna gooit het roer drastisch om en neemt de alterego Dolly Wilde aan. Als Dolly start zij een carrière als muziekcriticus voor een tijdschrift dat niet gelooft in opbouwende kritiek. Ondertussen maakt ze zich zorgen dat een verkeerde opmerking van haar doorgeklikt zal worden aan de gemeente, met alle gevolgen voor de uitkering van haar vader. Aan het einde van het boek komt Dolly tot de conclusie dat het neersabelen van beginnende bandjes niet haar ideaal is, dan mag ze van Moran naar een concert van Take That en krijst ze samen met alle andere aanwezige pubers haar longen uit het lijf. En dat heeft ze verdiend. Johanna bewijst namelijk dat ze doorzettingsvermogen en lef heeft, ze is bovendien ondanks haar grote mond lief en lichtelijk onzeker. Het is jammer dat volwassen Johanna in de laatste pagina's overneemt en opeens wel heel erg filosofisch wordt. Hopelijk maakt Moran dat goed met deel twee. Ik wil graag weten hoe het verder gaat met Johanna, de liefde en muziek.

http://www.caitlinmoran.co.uk/


maandag 18 augustus 2014

Karen Joy Fowler || We Are All Completely Beside Ourselves

Een overijverige bibliothecaresse had de clou van het boek al weggeven in haar beschrijving. Het vervelende is dat ik over dit boek eigenlijk ook niets kan zeggen zonder die clou weg te geven. Dus voor iedereen die pas rond pagina 60 pas de waarheid wil weten over Fern: lees nu niet verder!

Voor alle anderen: We Are All Completely Beside Ourselves is de geschiedenis van de zusjes Rosemary en Fern, de één een menselijke baby, de ander een chimpansee. Rosemary's vader en moeder behandelen Fern als een mens en hopen dat haar opvoeding belangrijke inzichten biedt in de ontwikkeling van chimpansees. Vader, als psycholoog verbonden aan een universiteit, hoopt dat Fern van Rosemary leert. Hij lijkt niet te zien dat andersom ook het geval is: Rosemary vertoont namelijk typisch chimpansee-gedrag en houdt haar hele leven moeite om met mensen om te gaan.

Fowler begint het boek op het moment dat Rosemary studeert. Een voorval met een medestudente triggert herinneringen. Op 5-jarige leeftijd logeert Rosemary een tijdje bij haar opa en oma. Bij terugkeer blijkt haar zusje Fern weg te zijn, Rosemary snapt niet waarom en verdringt haar verdriet door vanaf dat moment over Fern te zwijgen. Het wordt pas vele pagina's later duidelijk dat Fern een chimpansee is en nog veel meer pagina's later pas dat het experiment mislukt is. Fern's gedrag werd gevaarlijk, ze kon niet meer bij de familie wonen. Elk familielid verwerkt dit verlies op eigen manier: depressie, nooit meer erover praten of militante dierenactivist worden - broer Lowell, om die reden gezocht door de FBI. Door Lowell ontdekt Rosemary dat Fern niet op een chimpansee-vriendelijke boerderij woont, maar al jaren met een klein groepje chimpansees in een lab. Daar zijn experimenten op haar uitgevoerd en is ze slecht behandeld door mensen en de chimpansees. Waar Lowell heeft geprobeerd haar te bevrijden, kiest Rosemary voor een pragmatischere oplossing waardoor ze voor Fern kan zorgen.

We Are All Completely Beside Ourselves is een aanklacht tegen experimenten met dieren. Het is tegelijkertijd een boek over de band tussen familieleden, miscommunicatie en het verdriet dat een scheiding veroorzaakt. Fern is voor Rosemary geen chimpansee, zij is haar zus. Waar het hele experiment is opgezet om te kijken of Fern kan leren praten, blinken haar familieleden uit in niet met elkaar praten. In de eerste instantie om niet te hoeven praten over wat er met Fern is gebeurd, later omdat niet praten makkelijker blijkt.
We Are All Completely Beside Ourselves is een ontroerend verhaal over een meisje dat door een uit de hand gelopen experiment nooit haar plek in de wereld weet te vinden en die haar zus Fern mist. Het boek is bovendien knap opgebouwd. Fowler begint in het midden van het verhaal en gaat steeds voorwaarts en achterwaarts in de tijd. Op die manier worden de gebeurtenissen en de waarheid stap voor stap onthuld. Ik weet echter niet of ik We Are All Completely Beside Ourselves goed genoeg vind voor de Booker-nominatie. Het opzienbarende van het boek zit niet zozeer in de bijzondere schrijfstijl of structuur als wel in de duidelijke afkeur voor dierenexperimenten. Ik vraag me sterk af of in dit geval politieke correctheid de doorslaggevende reden is geweest voor de nominatie.