Longlist ManBooker Prize 2016
Ik verklap de clou
The Many draait om een dode knul: Perran. Het is niet duidelijk of hij is verdronken of teveel vervuild water heeft ingeslikt. Het dorp waar hij woonde en werkte, heeft in ieder geval sinds zijn dood een verbod om buiten de grenzen, aangegeven door een rij van oude containerschepen, te vissen of het water in te gaan. Vissers halen steeds minder vis binnen, wat zij vangen is vaak zwaar mismaakt en vermagerd. Zo'n 10 jaar na de dood van Perran verhuist Timothy naar het dorp. Hij heeft het huis van Perran gekocht en knapt het op. Contact met de dorpelingen heeft hij in eerste instantie niet, één van de mensen met wie hij na verloop van tijd contact krijgt is Ethan, een visser. Deze neemt hem mee de zee op, samen passeren ze de containerschepen en vangen voor het eerst sinds tijden een volle boot. Timothy is dan geobsedeerd geraakt door Perran, hij probeert meer van hem te weten te krijgen en accepteert niet dat de dorpelingen niet over hem willen praten. Het gaat zelfs zo ver dat deze alles in zijn huis kort en klein slaan. Dan treft een vloedgolf het dorp en verschijnen scheuren in de bodem, de huizen, in de mensen. Menmuir onthult dan voor het eerst dat Timothy zwaar in de rouw is: zijn zoontje Perran is doodgeboren. De mysterieuze gebeurtenissen in The Many krijgen dan een plek. Het lijkt alsof Timothy in zijn droom is teruggekeerd naar het dorp waar hij ooit met zijn echtgenote overnacht heeft, toen al een ongastvrije plek. Zijn keuze voor dit dorp als ' escape to the country' is vanaf het begin bevreemdend. De matheid waarmee de dorpelingen hun lot accepteren, het feit dat Ethan door Timothy - op zijn manier - in protest begint te komen, het lijkt erop alsof dat alles een allegorie is voor het rouwproces dat Timothy doormaakt. Aan het einde duikt Ethan de zee in en bevrijdt zich letterlijk van de opgelegde ketens. Ook Timothy kan dan eindelijk weer benoemen dat Perran zijn zoon is. Wat ik nog niet geheel kan plaatsen, is de vervuiling en de controle daarop door buitenstaanders. Staat die vervuiling voor de ziekte waaraan Perran overlijdt, staat het voor het lichaam van zijn vrouw dat geen veilige plek gebleken is voor Perran? Ik weet het niet, ik weet wel dat het mij in eerste instantie op een totaal verkeerd been gezet heeft. Niet de vervuiling maar een rouwproces blijkt centraal te staan in de roman. Menmuir beschrijft niet de realiteit maar een droom, dat verklaart de magisch-realistische gebeurtenissen. Dat Menmuir daarnaast de sfeer van een ten dode opgeschreven vissersdorp wonderbaarlijk goed treft, is een bijkomend voordeel. Ik betwijfel of dit een roman is die aanslaat bij een groot lezerspubliek. Daarvoor is de schrijfstijl te sober en wekt het magisch-realisme te veel vervreemding op. Ook ik had er een nachtje slaapje voor nodig om tot de conclusie te komen dat alles draait om de rouw voor een doodgeboren kind en dat de verzonnen wereld langzaam maar zeker niet meer nodig is. Waar de titel overigens voor staat: geen flauw idee.