maandag 30 januari 2017

Dominic Smith || The Last Painting of Sara de Vos

Sara de Vos bestaat niet maar zou zomaar eens bestaan kunnen hebben. In dat geval was zij één van de vele schilders geweest die in vroegere eeuwen op basis van haar geslacht niet serieus genomen was. In haar geval zou dan wellicht een enkel schilderij hebben kunnen duiden op haar talent. Dominic Smith neemt ons in zijn roman mee in de wereld van de schilderkunst in de Gouden Eeuw waarin Rembrandt floreerde, gilden bepaalden wie überhaupt mocht schilderen en een vrouw weinig kansen had. Sara de Vos heeft mazzel en mag schilderen. Eén van haar schilderijen blijkt in de 20e eeuw al sinds honderden jaren in het bezit van een rijke familie. Nazaat Marty de Groot, woonachtig in New York, ontdekt dat zijn Sara de Groot vervalst is. Hij ontdekt ook door wie: Ellie Shipley, een jonge Australische kunstgeschiedenis-studente die een groot talent blijkt te hebben voor restauratie én vervalsing. 40 Jaar later is Ellie afgestudeerd op Sara de Groot, geeft les aan de universiteit van Sydney en ontdekt dat haar verleden haar dreigt te achterhalen: voor een expositie over vrouwelijke schilders uit de Gouden Eeuw arriveren tegelijkertijd het origineel en haar vervalsing. Dominic Smith neemt ons dan mee in een zoektocht naar de waarheid waarbij hij vakkundig heen en weer springt tussen De Nederlanden in de 17e eeuw, New York begin jaren zestig en Sydney begin 21e eeuw. Ellie, Sara en Marty vormen de rode draad van de roman. Wat vooral opvalt in The Last Painting is het plezier waarmee Smith de schilderkunst beschrijft. Zijn beschrijvingen van methodes, van verfsoorten, van technieken hadden makkelijk saai kunnen worden maar voegen door hun enthousiasme juist iets toe aan de roman. De liefde voor de schilderijen die Smith beschrijft maakt dat de roman net het niveau van de gemiddelde goed geschreven roman ontstijgt. Daar staat tegenover dat Sara, Marty en Ellie teveel blijven steken in cliché en dat ook hun beslommeringen net teveel voldoen aan de eisen van ‘het moet goed komen’. Het ‘gelukkige’ einde wint van het ‘goede’ einde. The Last Painting of Sara de Vos is uitstekend geschreven en ik heb het met veel plezier gelezen maar daar blijft het dan ook bij.



dinsdag 24 januari 2017

Rowan Hisayo Buchanan || Harmless Like You,

Rowan Hisayo Buchanan start haar roman met een intrigerende ontmoeting tussen moeder en zoon; het is duidelijk dat ze elkaar lange tijd niet gezien hebben. Dan volgt de geschiedenis van moeder Yuki en zoon Jay, verteld in elkaar afwisselende hoofdstukken. Voor de lezer betekent dit dat er vanuit het verleden, de jeugd van Yuki, toegewerkt wordt naar het moment waarop moeder en zoon na lange tijd elkaar weer ontmoeten. In eerste instantie dacht ik dat Yuki een typisch voorbeeld was van ongelukkige puber bla bla bla. Na enkele hoofdstukken blijkt er duidelijk meer met haar aan de hand te zijn dan niet al te communicatieve Japanse ouders die haar in een grote stad op een vreemd continent gedropt hebben. Yuki heeft een dermate laag zelfbeeld dat depressie en zelfdestructie voortdurend op de loer liggen. Ook een waarlijke schat van een echtgenoot, helaas te lief voor haar doen, en een schattig zoontje, brengen daar geen verandering in. Yuki verlaat hen en kiest voor haar kunst. Wij ontmoeten zoon Jay nadat hij net vader geworden is. Hij kijkt voor een deel terug op zijn moederloze jeugd en maakt zich ondertussen zorgen of hij wel een goede vader is. Hij ontbeert de gebruikelijke gevoelens van jonge vaders naar hun pasgeboren baby's. Zijn vader kan hem helaas niet helpen; op weg naar zijn kleinkind is hij verongelukt. Jay's verdriet om zijn vader en de wetenschap dat hij nu op zoek moet naar zijn moeder, domineren de hoofdstukken die aan hem gewijd zijn. Ze schetsen een beeld van een aardige vent maar wel eentje die bepaald problemen heeft met het vaderschap. Hij heeft meer met zijn oude, haarloze kat dan met zijn dochter.
Tegen het einde van de roman ontmoeten Yuki en Jay elkaar eindelijk weer. De roman neigt dan enigszins naar clichés. Natuurlijk vergeeft Jay zijn moeder, natuurlijk zorgt het nieuws dat zijn dochter in het ziekenhuis gelegen heeft opeens tot het loskomen van intense vaderlijke gevoelens, natuurlijk brengen moeder en zoon een aantal mooie dagen met elkaar door. Het zit hem in prachtig geformuleerde terloopse opmerkingen dat Harmless - met moeite weliswaar - aan de goede kant van de clichés blijft. Dat Jay en Yuki behoorlijk op elkaar lijken helpt: als het om emoties gaat zijn het allebei geen natuurtalenten.
De constructie met elkaar afwisselende hoofdstukken is niet nieuw, dat geldt ook voor de Yuki-hoofdstukken die steeds beginnen met de beschrijving van een kleur. Het werkt echter wel. Buchanan slaagt er bovendien in haar personages met gevoel voor verfijnd detail neer te zetten. Haar bij tijd en wijle poëtische schrijfstijl draagt daar absoluut aan bij. Neem bijvoorbeeld de kop van de epiloog: I had dark days, blue moons and a golden hour or two." prachtig toch? Harmless Like You is geen perfecte roman maar neemt ons wel op bevredigende manier mee in het leven van twee mensen.



zondag 15 januari 2017

Margaret Atwoord || Hagseed

Hagseed is de vierde in een serie van Shakespeare-hervertellingen door gerenommeerde contemporaine auteurs. Atwood heeft aan The Tempest haar eigen draai gegeven: in de eerste plaats door hoofdpersoon Felix, een toneelregisseur die wel erg lijkt op Prospero en in zijn omgeving allemaal mensen heeft die natuurlijk lijken op personages uit The Tempest. En in de tweede plaats door het toneelstuk dat Felix’ carrière brak en weer maakte, The Tempest. Er zijn elementen die ik erg goed vind in Hagseed. Zo voldoet Felix volledig aan het beeld van de over het paard getilde behoorlijk zelfingenomen regisseur die maar niet snapt dat het gepeupel zijn briljante experimentele bewerkingen niet kan volgen. Ook wanneer hij  geraffineerd uit zijn eigen festival wordt gezet, blijft hij overtuigd van zijn eigen kunnen. Daarna maakt Atwoord twee briljante zetten waardoor Felix een extra laag krijgt: overleden dochter Miranda blijft aanwezig in Felix’s leven. Net op het moment dat je als lezer vreest voor de geestelijke gezondheid van Felix laat hij door een enkele opmerking weten dat hij heus wel weet dat ze niet echt is, maar toch. Ouder en armer geworden accepteert Felix een baantje als docent bij een gevangenis. Zijn afwijkende aanpak is een doorslaand succes: de gevangen staan in de rij om aan één van zijn Shakespeare-bewerkingen mee te doen. Op het moment dat de man die hem vakkundig pootje heeft gelicht samen met een minister één van de voorstellingen wil bezoeken, ziet Felix het moment naderen waarop hij wraak kan nemen. Atwood laat haar lezer dan lange tijd in spanning: verlaagt Felix zich tot het niveau van de man in kwestie of neemt hij subtieler wraak?

De roman kent wat mij betreft één zwak punt. Nadat The Tempest is opgevoerd, laat Atwood / Felix de gevangenen vertellen wat er met hun personages gebeurt ná het toneelstuk. Hoewel hun ideeën stuk voor stuk origineel zijn, bekroop mij hier het gevoel dat wij een lesje geleerd kregen: ook criminelen met een minimale opleiding zijn in staat na te denken over een toneelstuk. Ik vraag me af of het kwaad had gekund om dit ietwat belerende hoofdstuk weg te laten en direct door te gaan naar Felix die net als Prospero uit The Tempest zijn ‘normale’ leven weer kan oppakken. Zijn afscheid van Miranda is namelijk wonderbaarlijk mooi. Het wachten is nu op de verfilming met Kenneth Branagh die de rol van Felix op het lijf geschreven lijkt.



zondag 8 januari 2017

Natasha Pulley || The Watchmaker of Filigree Street


Sorry, ik geef de clou weg

Om een of andere reden had ik moeite om in het verhaal te komen. Terwijl dit toch eigenlijk best interessant was: Mysterieus horloge waarschuwt ambtenaar Thaniel voor bomaanslag, het spoor leidt naar een Japanse horlogemaker, Mori. Tussen beide mannen ontwikkelt zich een hechte vriendschap. Tegelijkertijd vecht in Oxford Grace, een rijke erfgename, tegen een gedwongen huwelijk. Zij wil haar leven het liefste aan de wetenschap wijden, haar familie kijkt daar in de 19e eeuw anders tegenaan. Op een society-feestje ontmoeten Grace en Thaniel elkaar en besluiten zij van de nood een deugd te maken: ze forceren een situatie waardoor ze wel moeten trouwen. Ondertussen wordt steeds meer duidelijk over Mori: hij leeft op een of andere verkeerd om in de tijd: zijn verleden is onze toekomst. Dus weet hij dat hij Thaniel met zijn horloge kan beschermen tegen de bomaanslag, en weet hij ook dat hun vriendschap niet platonisch blijft. Dat Mori zijn krachten af en toe om de verkeerde redenen inzet wordt ook duidelijk, hij is eigenlijk best wel gevaarlijk. Voor mij werd het boek interessant op het moment dat het minder om de gadgets en methode ging en meer om de mensen. Zowel Thaniel als Grace zijn interessante mensen die vechten tegen de keuzes die zij noodgedwongen moeten maken. Dat Grace een huwelijk overweegt met een bijna wildvreemde man om op die manier het huis in bezit te krijgen dat zij had zullen erven is zowel wanhopig als dapper. En dat geldt ook voor Thaniel die datzelfde huwelijk overweegt om zijn zus en haar kinderen van een goed bestaan te voorzien. Uiteindelijk kiest Thaniel toch voor Mori (nog rijker dan Grace overigens) en blijkt de Japanse studievriend van Grace toch diepere gevoelens voor zijn o zo onvrouwelijke maatje te koesteren. Grace wacht een mooie toekomst in Japan.

The Watchmaker had een romance met wat ‘phantasy’-trekjes kunnen blijven ware het niet dat Pulley op vakkundige wijze de Britse en Japanse wereld schetst, en vooral laat zien hoe bevooroordeelde de Westerse wereld naar een cultuur met voor hen onbekende gewoontes aankijkt. Dat blijkt het mooiste uit de repetities voor de Mikado, waar Thaniel, een begenadigd pianist, met hulp van Mori een rol in krijgt. Ik heb de Mikado altijd gezien als onschuldig vermaak, ik realiseer mij door de Matchmaker hoe beledigend de musical in feite was.
Conclusie: The Matchmaker is een aardige roman die voor mijn smaak in het begin teveel focust op de harde kant en mij grijpt zodra de zachte kant de ruimte krijgt.