zondag 29 mei 2016

Elizabeth Strout || My Name is Lucy Barton



My Name is Lucy Barton telt slechts 140 pages, maar in die pagina's laat Strout ons op weergaloze wijze kennis maken met Lucy Barton: haar armoedige jeugd, haar opvoeding die af en toe oncomfortabel tegen verwaarlozing en mishandeling aanschuurt, haar worsteling om haar plek te vinden in de comfortabele middenklasse, haar getroebleerde verhouding met haar ouders en de liefde voor haar familie. Lucy Barton vertelt haar eigen verhaal al terugkijkend op een langdurig verblijf in het ziekenhuis. De komst van haar moeder naar dat ziekenhuis maakt dat zij terugblikt op haar jeugd. Het maakt ook dat ze nadenkt over het contrast tussen de liefde die beide vrouwen overduidelijk voelen en het totale onvermogen om normaal om te kunnen gaan met die liefde.
Lucy Barton is een roman vol subtiele verwijzingen. Strout is niet de schrijver die ons confronteert met expliciet beschreven wreedheden, zij hint. Het meest expliciet is zij nog in haar beschrijving van een nacht die Lucy doorbrengt opgesloten in een koude en donkere vrachtwagen, samen met een slang. Strout laat ons kennismaken met een vrouw die ondanks alles houdt van haar ouders. Zij laat de worsteling zien die Lucy doormaakt in de poging haar moeder te behagen en tegelijkertijd haar onafhankelijkheid te bewaren. Strout maakt in Lucy Barton ook duidelijk, dat liefde vele, vaak rationeel onbegrijpelijke vormen kent.
My Name is Lucy Barton is eenvoudig, direct en tegelijkertijd subtiel. Voor mij werkt die subtiliteit, sterker nog, juist omdat Strout weigert expliciet te worden en veel overlaat aan de verbeelding van haar lezers, komen bepaalde gebeurtenissen uit Lucy's jeugd extra hard aan. Strout kiest ervoor haar lezers niet murw te slaan met expliciete beschrijvingen van mishandeling en geweld. De persoon Lucy, die jaren later nog steeds niet door heeft wat sociaal wenselijk gedrag is en nog steeds probeert haar moeder te behagen, is voldoende. Strout heeft een knappe prestatie geleverd door in luttele 140 pagina's een beeld te creëren van een vrouw die jaren nodig heeft gehad om te ontsnappen aan de wreedheden van haar jeugd. Ik persoonlijk ben erg blij dat ze het niet nodig heeft gevonden die wreedheden uitgebreid te beschrijven. Ik geef de voorkeur aan subtiliteit.



zondag 22 mei 2016

Sara Novic || Girl at War


Girl at War is het relaas van een jong meisje dat met haar familie verzeild raakt in de oorlogen die in de jaren negentig woedden in voormalig Joegoslavië. Ana is Kroatisch en heeft de eerste jaren van haar leven zorgeloos doorgebracht. Gedurende het schooljaar in Zagreb, zomers naar de kust. Aan die relatieve zorgeloosheid komt abrupt een einde wanneer in Servië, Bosnië en Kroatië nationalisme belangrijker blijkt dan vreedzaam samenleven. De uitkomst daarvan kennen we, Ana’s relaas maakt het een graadje persoonlijker. Ik zal niet verklappen wat er allemaal gebeurt, maar Ana en haar zusje Rahela belanden in Amerika en worden daar geadopteerd. Nadat ze door de VN gevraagd is haar verhaal te vertellen, besluit Ana weer terug te keren naar Kroatië en op zoek te gaan naar familie en vrienden. Novic schroomt niet gruwelijke voorvallen uit de oorlog te beschrijven. Omdat deze voor een groot deel vanuit het perspectief van een 10-jarige worden verteld, komen ze des te harder aan. Novic’s keuze om in tijd heen en weer te springen, maakt dat de oorlogsperikelen worden afgewisseld met die in Amerika. De bijna ondraaglijke gebeurtenissen in Kroatië worden zo enigszins verlicht, mede in de wetenschap dat Ana haar leven in Amerika redelijk op orde heeft. Voor haar veel jongere zus leeft hun Kroatische afkomst zelfs helemaal niet.

Girl at War overtuigt door de wijze waarop de inhoud tot ons wordt gebracht. De tijdswisselingen werken fijn, het wisselende perspectief van Ana als tiener en als twintiger overtuigt. Dat bepaalde ontwikkelingen en relaties ietwat teveel clichés raken, kan aan de onervarenheid van Novic liggen. Het is haar eerste roman tenslotte. Ik ben nieuwsgierig of zij het niveau van Girl at War kan evenaren in een roman die niet gaat over een onderwerp die haar na aan het hard ligt, Novic is zelf ook van Kroatische afkomst. Een mooie roman, absoluut de moeite van het lezen waard.


woensdag 18 mei 2016

Elizabeth McKenzie || The Portable Veblen



Ik zal het maar meteen bekennen: ik snap The Portable Veblen niet. Ik heb echt geen flauw idee waar McKenzie met haar roman naartoe wil. Het ene moment dacht ik ' aha, het is bedoeld als humor', om mijzelf daarna af te vragen of McKenzie toch geen aanval op meedogenloze nietsontziende multinationals had geschreven of wellicht gewoon een roman over de liefdesperikelen van een jong stel, Veblen en haar verloofde Paul. Het moge duidelijk zijn dat indien de roman humoristisch bedoeld is, de humor in dit geval totaal langs mij heen is gegaan. Wat ik vooral zag, was zwaar overtrokken hoofdpersonen. Ik moest denken aan Girls, een serie waarvan ik de humor ook al niet vat of zo'n film waarin wat oudere acteurs lekker los mogen gaan en die slechts in een enkel geval echt goed uitpakken. Ben Stiller zou dan absoluut de verloofde spelen. The Portable Veblen zou echter ook een aanval op multinationals kunnen zijn die over de ruggen van veteranen met hoofdletsel geld proberen te verdienen. In dat geval ga ik ervan uit dat McKenzie geprobeerd heeft de CEO extra rücksichtlos te laten overkomen door haar af te zetten tegen Veblen, haar ouders en die van Paul. Maar waarom dan zoveel nadruk gelegd op de eigenaardigheden van de twee ouderparen? Ik snap het echt niet. Is er ook nog iets goed aan The Portable Veblen? Ja, hoofdpersoon Veblen zelf. Zij is vertederend wereldvreemd en haar eigenaardigheden, zeker in de context van haar zwaar hypochondrische moeder en psychiatrische vader, aanvaardbaar en acceptabel. Ik zal ook niet de enige zijn geweest die tegen het eind opgelucht adem haalde, nadat verloofde toch niet de kapitalistische weg opging maar in Veblens meer idealistische voetsporen stapte. Ik vond Veblen leuk, maar wat het arme kind in The Portable Veblen moest? Geen flauw idee. Het zal niemand verbazen dat ik totaal niet begrijp waarom deze roman de shortlist van de Bailey's Prize heeft gehaald,



zondag 15 mei 2016

Julia Rochester || The House at The Edge of the World



Gedurende een mooie Hemelvaartsdag heb ik genoten van The House at the Edge of the World. Je zou flauw kunnen zeggen dat het tempo waarin ik de roman tot mij kon nemen iets zegt over de kwaliteit. Toch durf ik wel de stelling aan dat The House verder gaat dan de gemiddelde 'feel good' roman, al is het maar dat de hoofdpersonen daarvoor net niet aardig genoeg zijn. Zo is Morvenna vaak te kort door de bocht, te bits  en te weinig invoelend om het predicaat 'aardig' te krijgen, haar tweelingbroer Corwin schittert vooral door afwezigheid en hun moeder duikt - in Morvenna’s ogen - na de dood van haar echtgenoot John wel erg snel in de armen van zijn beste vriend. Die dood is waar het om draait in de roman. John is stomdronken al plassende van een klif gevallen, zijn lichaam is nooit gevonden. De verhoudingen in het gezin veranderen door zijn dood meteen, al is het maar dat er nooit een testament gemaakt is en opa besluit het huis waarin de familie woont aan zijn kleinkinderen te geven en niet aan zijn schoondochter. Wanneer Corwin gaat twijfelen aan de ware toedracht van John's dood, gaan Morvenna en hij op zoek naar de waarheid. Corwin heeft dan al jaren in het buitenland voor NCO's gewerkt en is verbitterd tot de conclusie gekomen dat al zijn goede werk eigenlijk alleen maar een averechts effect heeft gehad. Morvenna is trouw gebleven aan een oude liefde en werkt als boekbindster in Londen. Wat ik mooi vond aan The House is dat Rochester op subtiele wijze een beeld van een idealistische groep jongeren schetst en dan onnadrukkelijk laat zien wat van hun idealen terecht komt. Morvenna is eigenlijk de enige van het groepje vrienden die hoewel totaal ideaalloos uiteindelijk doet wat ze echt wil. Rochester schetst ook hoe lastig de relatie met een tweeling kan zijn: aan de ene kant komt niemand er tussen, aan de andere kant ervaart de stillere tweeling dat zij vooral gedoogd wordt om haar broer. Vooral in de relatie met een moeder die ook de voorkeur lijkt te geven aan de charmante helft van de tweeling kan dat leiden tot moeilijke situaties. Zeker wanneer kort-door-de-bocht dochter Morvenna er ook nog steeds in slaagt op het verkeerde moment de verkeerde dingen te zeggen. 'Sliepen jullie al met elkaar toen pa nog leefde?' is misschien niet de handigste vraag na afloop van een bruiloft waar lang naar uitgekeken is.
The House at the Edge gaat vooral over relaties tussen mensen. Rochester beschrijft deze onnadrukkelijk en onbevangen in weinig woorden maar wel precies raak. Zij legt de vinger op de pijnlijke plekken in familierelaties maar ook op die punten waar familie ondanks alles overeind blijft staan. Ik heb genoten van The House, Rochester had mij volledig in haar ban. Niet slecht voor het debuut van een jonge schrijfster.


vrijdag 6 mei 2016

Attica Locke || Black Water Rising / Pleasantville


Attica Locke is tot twee keer toe genomineerd voor de Bailey's (eerder bekend als Orange) Prize for Fiction. Een korte blik op de geschiedenis van de prijs heeft me geleerd dat de creativiteit van vrouwen centraal staat. Dat maakt duidelijk waarom Black Water Rising en Pleasantville, allebei wat we zo mooi literaire detectives noemen, zijn genomineerd. Mijn voornaamste kritiekpunt bij beide romans is, dat het element 'detective' wat is ondergesneeuwd. Ja, in beide romans vinden er moorden plaats en in beide romans is advocaat Jay Porter betrokken bij het oplossen van de zaak, maar in essentie gaan Locke's romans over meer. In Black Water Rising tekent zij de sfeer in de Afrikaans-Amerikaanse gemeenschap van Texas eind jaren zestig, begin jaren zeventig prachtig, Het was de tijd waarin deze gemeenschap uitkwam voor haar huidskleur en trots verklaarde 'zwart' te zijn. Een tijd ook waarin advocaat Porter terecht vreest voor organisaties als CIA en FBI. Veel van zijn vroegere studiegenoten, die net als hij streden voor gelijkheid, zijn om flutredenen alsnog in de gevangenis terechtgekomen. Het verklaart voor een belangrijk deel Porter's terughoudendheid om de politie in te lichten over een moord waarover zijn echtgenote en hij meer kunnen vertellen. Hij is er ooit ingeluisd en bijna veroordeeld voor een misdaad die hij niet heeft begaan, hij probeert op alle manier te voorkomen dat hij de aandacht van 'the powers that be' weer trekt. Tevergeefs natuurlijk. In Pleasantville leven we in de jaren negentig. De hechte Afrikaans-Amerikaanse gemeenschap in de wijk Pleasantville dreigt uit elkaar te vallen. Ondanks het feit dat Houston wellicht eindelijk een burgemeester uit hun midden gaat krijgen, verbrokkelt de eenheid in de wijk. Het tijdsbeeld is duidelijk anders in deze tweede roman. Rijkere inwoners van Pleasantville zoeken hun heil in andere wijken, armere Amerikanen uit andere geledingen nemen hun plek in, de wijk is letterlijk omsingeld door zware, chemische industrie. De hoop van veel bewoners is gevestigd op de rechtszaak die Porter namens hen aanspant tegen één van de chemische giganten. Totdat de neef van de kandidaat met hulp van de tegenpartij wordt beschuldigd van een moord. Porter gaat hem verdedigen en belandt zo weer in een wespennest van belangen van vooral rijke Amerikanen. En dat allemaal terwijl hij als recente weduwnaar het verlies van zijn echtgenote nog moet verwerken en hij niet weet wat hij met zijn puberende dochter aan moet.
In beide romans worden de moorden opgelost, in beide romans zijn de Afrikaans-Amerikaanse gemeenschap en de veranderingen die zich daar voordoen van veel groter belang. Locke tekent de sfeer en laat zien hoe lang de effecten van rassendiscriminatie doorwerken in een gemeenschap. En hoe de eenheid binnen een gemeenschap automatisch leidt tot het uitsluiten van andere gemeenschappen. Locke is wat dat betreft eerlijk: ze laat zien hoe het onrecht uit het verleden nieuw onrecht in de hand werkt. Black Water Rising en Pleasantville zijn niet de beste detectives die ik ooit heb gelezen, ze doen vooral verlangen naar romans waarin Locke laat zien waarin ze goed is, de sfeertekeningen, en de moorden laat voor wat ze zijn.