zondag 30 mei 2021

Patricia Lockwood || No One Is Talking About This

 


Shortlist

Ik val maar meteen met de deur in huis: veel van de finesses uit deze roman zijn mij volledig ontgaan. Hoewel ik mezelf voor mijn leeftijd nog best wel vaardig vind wanneer het om social media gaat, bleek ik nu genadeloos door de mand te vallen. Ik kon de grote lijnen volgen maar de subtiliteiten van memes en dergelijke ontgingen mij volledig. Het was maar goed dat in het tweede deel van de roman duidelijk wordt dat er ook zaken zijn die niet voor social media bedoeld zijn.

No One Is Talking About This is volledig geschreven vanuit het perspectief van een ‘influencer’. Het wordt mij nooit helemaal duidelijk waarover ze specifiek schrijft en dus mensen beïnvloedt, zo af en toe blijkt dat ze iets gepost heeft waarop druk gereageerd wordt. Vaak zinnen waarvan ik me dan afvraag ‘hoezo?”. Maar dat ligt dus aan het feit dat ik me social media op latere leeftijd heb moeten eigen maken, nietwaar.  

Wat mij wel duidelijk wordt, is dat haar leven beheerst wordt door de social media. Wat daar gezegd wordt, wat daar ‘viral’ gaat is belangrijk. Wat ook duidelijk wordt, is dat de zoektocht naar een volgend iets om ‘viral’ te krijgen een jachtig bestaan oplevert. Om heel eerlijk te zijn, ik word al moe wanneer ik het lees. Voortdurend op zoek naar een nieuwe scope, voortdurend het internet afspeuren, voortdurend bang zijn dat je iets mist. Ondanks mijn beperkte kennis van het leven van een dergelijke ‘influencer’ is het mij wel duidelijk dat de digitale wereld, het platform, het leven van de hoofdpersoon volledig beheerst. 

En dan blijkt haar nog ongeboren nichtje het Proteus Syndroom te hebben. Haar levensverwachting is minimaal. Indien zij de bevalling al overleeft, sterft ze waarschijnlijk vrij snel daarna. In de conservatieve omgeving waarin haar ouders wonen zijn abortus of opwekken van de bevalling niet aan de orde. Artsen, ouders en influencer staan machteloos en kunnen alleen maar hopen op een goede uitkomst. 

Die is er natuurlijk niet. Proteus Syndroom zorgt ervoor dat de baby geboren wordt met een ongewoon groot hoofd dat alleen maar zal groeien, met zware ademhalingsproblemen als het resultaat. Tot ieders verbazing blijft het meisje leven. Moeder en zus zijn smoorverliefd, hun leven draait vanaf de geboorte alleen nog maar om het kleine meisje. In de maanden dat zij leeft blijkt ze op hen te reageren, blijkt ze zich net als een gezonde baby te ontwikkelen. Dat hoofd blijft echter groeien en daar is niets tegen te doen.

Ja, Proteus Syndroom wordt nu ook ‘trending topic’ op ‘het platform’.  Voor onze hoofdpersoon telt echter alleen nog maar haar nichtje. En over die liefde voor een jong kind, de zorgen die haar ziekte met haar meenemen heb je het met de mensen in je naaste omgeving, niet met de hele digitale wereld. Het doet pijn dat die digitale wereld vindt dat zij kan meepraten over een klein meisje dat je moet kunnen voelen, ruiken en zien om te geloven dat ze echt is.

Zoals gezegd, de finesses van die digitale wereld ontgaan mij. De kloof tussen deze wereld en de echte wereld waarin liefde en verdriet een hoofdrol spelen wordt door Lockwood prachtig beschreven. Dat de roman duidelijk in twee delen is onderscheiden, versterkt die kloof. Digitale en echte wereld zijn strikt gescheiden. Ook de toon van beide delen verschilt. Het eerste deel is op het komische af, gejaagd en hectisch. In het tweede deel staat iedereen met beide benen stevig op de grond, stelt Lockwood echt leven en lijden voorop.  Dan gaat het toch echt om de persoonlijke contacten. 

Waar ik in het eerste deel van de roman vooral verbaasd en zoekende was, leefde ik in het tweede deel mee met het leven en lijden van baby en familie. Dat komt voor een belangrijk deel door het talent van Lockwood die wanhoop, liefde en verdriet in de juiste, tedere schrijnende, woorden beschrijft. Lockwood slaagt er prachtig in om beide werelden met elkaar te contrasteren. Ze laat zien dat we in een wereld leven waarin het digitale element eigen verdiensten heeft en niet meer weg te denken is. Ze weet de juiste woorden te vinden om ondraaglijk verdriet te schetsen. 

Proteus Syndroom is een zeldzame aandoening die voor buitensporige groei, van in dit geval de hersenen zorgt. Voor de oudere garde: The Elephant Man leed aan Proteus. In dit geval beschrijft Lockwood helaas haar eigen nichtje die niet lang na haar geboorte overleed. No One is een prachtig eerbetoon aan haar. 



zondag 23 mei 2021

Annabel Lyon || Consent

 


Longlist 

In Consent komen de verhalen van vier zussen samen; Sara en Mattie én Saskia en Jenny. Pas laat in de roman onthult Lyon hoe de twee zussenparen verbonden zijn. Voor die tijd lijkt zij ons mee te nemen in de geschiedenis van twee zusterparen, de vraag dringt zich dan op waarom zij deze aan elkaar koppelt.

Sara en Mattie zijn zussen; de één een succesvolle advocate, de andere afhankelijk van haar familie. Zij heeft het syndroom van Down. Nadat hun ouders overlijden door een aanrijding is het aan Sara om voor Mattie te zorgen. Dit valt haar zwaar. Ze heeft haar eigen carrière, wil eigenlijk niet gebonden zijn aan haar jongere zus. Wanneer deze het slachtoffer wordt van een oplichter, slaat ze om en realiseert ze zich dat ze wel degelijk voor haar zus wil zorgen. 

Saskia en Jenny zijn een tweeling. Een stereotype tweeling wel te verstaan: de een extravert, genietend van het leven tot in het extreme, de ander een ijverige student, altijd op de achtergrond. De extremiteit van Jenny blijkt een oorzaak te hebben, ze heeft een onbenoemde psychische stoornis waardoor ze haar grenzen niet kan stellen. Ze raakt verstrikt in spelletjes met een man, dit leidt uiteindelijk tot haar ondergang. Ze raakt in een coma en sterft uiteindelijk. Zus Saskia blijft totaal gedesoriënteerd achter. Door toeval komt ze achter de identiteit van de man die zij verantwoordelijk acht voor de dood van haar zus.

Lyon heeft haar roman opgedeeld in hoofdstukken waarin zij  afwisselend het perspectief van Saskia en Sara belicht. Zij volgt de tijd chronologisch; in de eerste hoofdstukken verhaalt zij scenes uit het kinderleven van beide zussen, daarna slaat zij jaren over en stapt over naar hun leven na de middelbare school.  Ook dan volgt zij chronologie. Zo pakt zij het leven van Sara en Mattie op in 2011, vertelt het tot het cruciale moment en stapt dan weer over naar Saskia en Jenny in 2015. 

Het interessante aan Consent is niet zozeer wat gebeurt met Mattie en Jenny, het is wat het doet met hun zussen. Zij moeten leren leven met een werkelijkheid waarin hun zussen geen rol meer spelen. Sara vlucht in alcohol en vervalt in oud koopgedrag: wanneer ze naar Parijs vlucht, koopt ze daar elke dag dure kleding om de volgende dag te dragen. Ze voert vele innerlijke gesprekken waarin ze zichzelf verwijt dat ze haar jongere zus eigenlijk maar lastig vond. Berouw komt in dit geval (te) laat. Saskia daarentegen vlucht eerst weg in haar studie, daarna gaat ze op zoek naar degene die zij verantwoordelijk houdt voor de dood van haar zus. Misbruik makend van het feit dat een tweeling mits op dezelfde manier gekapt en gekleed veel op elkaar lijkt.

Op ongeveer tweederde van de roman wordt duidelijk wat of liever gezegd wie de vier vrouwen verbindt. Dit lijkt echter op een enkele ontmoeting na tot niets te leiden. Met nadruk ‘lijkt’. Ik zal zeker niet verklappen wat er na die ontmoeting gebeurt, Lyon heeft een behoorlijke verrassing voor haar lezers in petto. Wat uiteindelijk met Sara en Saskia gebeurt, verrast minder. De gebeurtenissen die in gang gezet zijn, beïnvloeden het leven van de twee vrouwen blijvend. Wie zich eraan kan onttrekken ligt al vast in de keuzes die zij in het begin maken.

Consent is een mooie roman. Lyon zorgt er op een of andere manier voor dat de lezer steeds op afstand blijft. Ze beschrijft bijna feitelijk wat het met beide zussen doet. Ze kijkt er op een afstandje naar. Het lijkt Lyon niet te gaan om de emotie achter wat er speelt, haar roman lijkt vooral een zoektocht naar het effect op iemand na een traumatische gebeurtenis. Mooi maar altijd op afstand. 



zondag 16 mei 2021

Claire Fuller || Unsettled Ground



Shortlist 2021

De titel Unsettled Ground heeft meerdere lagen. Het slaat op de nogal precaire woonsituatie van beide hoofdpersonen Julius en Jeanie, het slaat ook op hun zo mogelijk nog precairdere manier van leven. Julius en Jeanie, een 51-jarige tweeling, wonen in een bijna idyllische setting op het platteland. Zij hebben echter geen vaste inkomsten, geen opleiding, geen aansluiting op de moderne maatschappij. De dood van hun moeder slaat letterlijk en figuurlijk de fundering onder hen vandaan.

Aan het begin van de roman sterft Dot, de moeder van Julius en Jeanie, aan een hersenbloeding. Zij blijkt al sinds tijden ziek, iedereen weet het behalve haar kinderen. Haar dood zet ontwikkelingen in gang die de tweeling niet tegen kunnen houden. Zo krijgen ze te horen dat ze niet in hun huis met enorme tuin kunnen blijven wonen, blijkt Dot schulden gemaakt te hebben en rekeningen niet betaald. Dan blijkt ook hoe weinig voorbereid ze zijn op het leven in de huidige maatschappij. 

Julius verdient de kost met ad hoc baantjes. Hij heeft geen vaste inkomsten, bouwt geen zekerheden op. Wagenziekte maakt dat hij alleen maar in de buurt op zoek kan naar werk. En dat is er niet. Op dat idyllische platteland is geen vraag naar fysieke werkkracht. Het helpt niet dat hij in het zelfde kringetje werk blijft zoeken, hij weet helaas niet beter. 

Jeanie is zo mogelijk nog slechter af. Ze heeft hartproblemen waardoor ze haar school verwaarloosd heeft. Ik vermoed dat ze zwaar dyslectisch is, hoe dan ook, ze kan niet lezen of schrijven. Haar enige talent ligt in het telen van groente en fruit in de tuin die ze met veel liefde samen met haar moeder onderhoudt. De producten verkopen ze langs de straat, aan een B&B en aan de deli die sinds kort in het dorp gevestigd is. De eigenaar gaat prat op de lokale producten maar onderbetaalt de twee vrouwen aan alle kanten. 

Dot’s dood zet ontwikkelingen in gang die het leven van Julius en Jeanie zwaar beïnvloeden. In eerste instantie lijkt het erop dat Fuller het leven van de twee volledig laat ontsporen. Julius en Jeanie zijn dan symbolen voor mensen die aan de rand van de maatschappij leven. Vol goede bedoelingen, hard werkend maar niet opgewassen tegen de eisen die de huidige tijd aan hen stelt. De roman is dan letterlijk ‘onvast’.  De situatie van de tweeling grijpt je bij de keel in. En dan is er een verandering. Zo eentje in de categorie ‘heftig, catharsisch maar wel met het juiste effect’. Dan blijkt hoe mooi de titel is: ‘unsettled’ schakelt dan over naar de tweede betekenis: los komen, los maken. Jeanie maakt zich eindelijk los van haar oude leven en schakelt. Ze blijkt in staat de regie op haar leven te pakken (ahem).

Wij ontmoeten Julius en Jeanie wanneer ze al 51 zijn, hun karakter staat al voor een groot deel vast. Het is knap dat Fuller daarna echt nog wel ontwikkeling laat zien. Vooral door in te spelen door karaktertrekken die onderliggend al aanwezig waren, die door de omstandigheden in slaap gesust waren. Dan blijkt Julius de man van de grootse plannen die verlangt naar een vrouw om zijn leven mee te delen. En blijkt Jeanie degene die haar praktische kant koppelt aan een eerder onderkende vindingrijkheid en doortastendheid. 

Je zou kunnen zeggen dat het einde van Unsettled Ground wat aan de zoetsappige kant is. De roman verandert ergens op driekwart van inktzwart realisme in een waarlijk idyllische omgeving naar een meer Amerikaans ‘vind de kracht in je zelf en het komt goed, echt waar’.  Die overstap is mogelijk, omdat Fuller in de loop van de roman geheimen onthult. Geheimen waardoor Dot in een ander licht komt te staan. Dan blijkt dat ook verdriet en wanhoop in een rol hebben gespeeld in haar keuzes en dat deze minder in beton gegoten dan zeker Jeanie eerst dacht. Fuller bereidt de overstap van inktzwart naar iets meer hoop goed voor, ze overvalt haar lezers er niet mee. De positievere kant die de roman opgaat wordt zo acceptabel. 

Unsettled Ground is een verontrustende, confronterende roman. Fuller laat zien dat ook in het welvarende Groot Brittannië mensen onder het bestaansminimum leven, geen  aansluiting hebben op de mogelijkheden of eisen van onze tijd, hun ogen vaak gesloten houden voor de mogelijkheden die er zijn. Het doet pijn om te lezen dat Dot haar dochter van school houdt, omdat zij op die leeftijd ook vooral leerde hoe ze moest schoonmaken. Fuller laat ook zien dat eigen wil tot verandering kan leiden. De plek op de shortlist is volledig terecht. 





zondag 9 mei 2021

Taylor Jenkins Reid || The Seven Husbands of Evelyn Hugo

Evelyn Hugo, geboren Evelyn Diaz, is een filmster. In haar gloriedagen charmeerde en shockeerde zij de wereld met haar bijna buitenaardse schoonheid en uitdagende rollen. Evelyn Hugo was de eerste filmster die een bijna realistische liefdesscene speelde in een film, tegen het einde van haar leven is zij ongenaakbaar. En dan wil ze een interview, af te nemen door de jongste bediende van een bekende glossy, Monique Grant.

Grant neemt die uitdaging natuurlijk aan, wie zou dat niet doen tenslotte, en begeeft zich naar het appartement van de diva. Daar blijkt al snel de waarheid: Hugo wil helemaal geen interview, ze wil een autobiografie. Ik zal niet verklappen welke voorwaarden zij stelt en waarom Grant akkoord gaat, het is belangrijker om aan te geven wat de opdracht doet met Grant.

Hugo neemt Grant mee in haar huwelijken. Soms gesloten omdat ze echt verliefd was op de man in kwestie, soms behoorlijk opportunistisch en, in twee gevallen, vooral bedoeld om de waarheid achter Evelyn Hugo en haar relaties te verstoppen. Grant krijgt al snel te horen wie Hugo’s enige echte liefde was, ik zal alleen verklappen dat ze met die persoon nooit getrouwd geweest is.

The Seven Husbands of Evelyn Hugo is niet interessant, omdat Jenkins Reid haar hoofdpersonen zo treffend beschrijft, zo knap hun karakterontwikkeling laat zien. Die is eerlijk gezegd nogal stereotype. The Seven Husbands blinkt ook niet uit door de opbouw: Jenkins Reid vertelt vrij chronologisch, in volgorde van de echtgenoten, het leven van Hugo. The Seven Husbands is wel interessant door de waarheid over Evelyn Hugo, die al vrij snel op tafel komt. Die waarheid biedt een andere kijk op de mens achter de actrice, op de huichelachtige en harde kant van de filmwereld. 

Evelyn Hugo start haar carrière ergens in de jaren vijftig. Ze heeft haar schoonheid en haar figuur, vooral haar fabelachtige borsten, mee. Ze wordt van een brunette een blondine met zware, donkere wenkbrauwen en een magische schoonheid is geboren. Jenkins Reid onthult geen geheimen wanneer ze haar lezers meeneemt in de wijze waarop acteurs en actrices op de markt gezet werden. Inclusief onderlinge huwelijken om de marktwaarde te verhogen, waarbij de actrice op alle fronten de verliezer bleek bij een scheiding.

Na haar scheiding van echtgenoot twee belandt Hugo op een zijspoor in haar carrière. Het is haar eigen lef die ervoor zorgt dat ze weer terugkomt, en hoe. De jaren daarna speelt ze in een groot aantal films totdat ze zelf besluit dat rollen als moeders en oma’s haar niet echt liggen. Hugo blijkt net zo berekend in het plannen van haar carrière als de regisseurs en producenten. Haar andere menselijke kant laat ze alleen aan een klein clubje intimi zien. Haar zucht naar roem maakt echter dat ze het die intimi af en toe behoorlijk moeilijk maakt. Hugo ondervindt aan den lijve wat de consequenties zijn wanneer jij je carrière op een verkeerd moment voorop plaatst.  

Grant luistert en leert. Het is al snel duidelijk dat ze een snelle leerlinge is. Misschien wel een beetje te snel. Grant past de technieken van Hugo wel erg voortvarend toe in haar onderhandelingen met de glossy. Het is in ieder geval duidelijk dat voor Jenkins Reid het personage Grant een parallel vormt met Hugo: twee vrouwen die moeten kiezen en vechten, voor hun carrière en hun persoonlijke leven. Ook hier geldt: Jenkins Reid blijft met Grant behoorlijk aan de oppervlakte, echte diepgang ontstaat niet.

Pas tegen het einde van de roman wordt duidelijk waarom Hugo de onervaren Grant heeft uitgekozen om haar biografie te schrijven. Om heel eerlijk te zijn: die zag ik niet aankomen. Jenkins Reid laat dan haar kunde zien. Dat ze een soepel lezende roman kan schrijven waarin je als vanzelf meegezogen wordt had ze al bewezen. The Seven Husbands is geen meesterwerk. Het is een prima roman die boven het gemiddelde uitstijgt door de onderliggende boodschap.  





zondag 2 mei 2021

Sarah Moss || Summerwater

In een luttele tweehonderd pagina’s zet Sarah Moss een mini-maatschappij voor ons neer. Een verzameling gezinnen neergestreken in chalets aan een Schots loch is voor haar voldoende om familie, gezinnen en verhoudingen tussen oud-jong, Schots-Brits en Brits-buitenlands te duiden.

Gedurende een zeer regenachtige zomer logeert een aantal gezinnen in houten chalets aan de rand van een loch. De chalets zijn verouderd, voorzien van weinig gemakken. De gezinnen die er de zomer doorbrengen hebben geen behoefte aan contact; de regen die dag in dag uit neerstroomt, het komt af en toe echt met bakken uit de lucht, helpt niet mee. De keiharde muziek die elke avond uit één van de chalets komt, helpt niet mee om de vakantievreugde te verhogen.

Moss heeft haar roman op zeer duidelijke wijze gestructureerde. Elk hoofdstuk brengt het perspectief van één van de vakantiegangers, afgewisseld met korte stukjes over de natuur, het landschap. Zij scheidt op deze manier de vakantiegangers van elkaar maar ook mensen en natuur. De hoofdstukken worden verteld uit het perspectief van de ik-persoon. Het zijn momentopnames, hun gedachtes op een bepaald tijdstip. Deze tijdstippen lopen niet synchroon maar beslaan wel een dag, van het prille begin tot het bittere einde.

Dit gebruik van perspectief maakt dat Moss ons een inkijk biedt in de zielenroerselen van een verscheiden groep mensen. Gedachtes die de leden waarschijnlijk niet tot nauwelijks delen met familie en vrienden. Door de selectie van Moss is de inkijk daarnaast ook divers. Van de moeder op middelbare leeftijd die letterlijk wegrent voor de dood, tot de gepensioneerde huisarts die  altijd op de eerste plek stond in het huwelijk en die nu moeite heeft om plek te maken voor zijn dementerende echtgenote tot het jonge kind dat haar vader na-aapt en het buurmeisje van Oekraïense afkomst bespot. 

Summerwater neemt ons mee in het leven van normale mensen. Wij lezen over de routine die in het leven van een middelbaar echtpaar sluipt, het idealisme van het stel dat terug wil naar een eenvoudig leven op een eiland maar ondertussen niet weet of hij wil voor de rest van haar leven is en zij haar vriendinnen nu echt kan missen. Wij worden ook meegenomen in de vanzelfsprekendheid van een oudere man die niet snapt dat de wereld om hem heen veranderd is, in de niet-benoemde maar duidelijke postnatale depressie van een jonge moeder, in de wanhoop van de aanwezige jeugd die snakt naar wifi en vrienden en het moet doen met regen in een omgeving waarin absoluut niets te beleven valt. 

Moss is soms scherp, soms mild naar de mensen toe die zij beschrijft. Zij heeft voldoende aan een subtiele referentie om een situatie te schetsen, ik vermoed dat zij snapt dat haar lezers de types die zij beschrijft daadwerkelijk kennen. De wat oudere feministische hippie, de chai drinkende jongere variant; de echtgenoten in diverse fases van hun huwelijken, de kinderen van baby tot puber. Ze schetst hen allemaal uitermate raak. Slechts één groep laat zij buiten beschouwing: de Oekraïense familie. Over hen lezen wij alleen wanneer één van de anderen aan hen denkt. Dit is een bewuste keuze van Moss. Ze laat zo niet alleen zien dat de Oekraïense bewoners van het chalet zich niet houden aan de regels van het spel op een plek waar iedereen naar toegaat voor de rust, ze laat ook zien dat er een kloof is tussen de kampeerders en hen die er slechts vertoeven voor werk en geld. De Oekraïners behoren niet tot de in-crowd. 

Pas op het allerlaatst laten de hoofdpersonen in Summerwater zien dat ze wel degelijk een sociale kant hebben, dat ze wel degelijk voor elkaar klaar staan. De laatste hartverscheurende zin van de roman maakt echter duidelijk dat het voor enkele mensen te laat is. Ik kan me voorstellen dat Summerwater niet voor iedereen is. Daarvoor doet de roman teveel een beroep op het vermogen van de lezer om te genieten van rake beschrijvingen van mensen in een roman waarin uitermate weinig gebeurt. Die rake beschrijvingen zijn wat mij aantrekt in deze roman. Summerwater is een aanrader wat mij betreft.