zondag 31 december 2017

2017 in boeken: deze maakten indruk

In 2017 achtervolgde één roman mij via reclames, stapels bij de boekhandel en abri’s met enorme posters. De wachtlijst bij de bieb bleek enorm, het wachten de moeite waard. Twee andere romans kreeg ik wat eerder te pakken, zij maakten echter ook indruk. Hoewel ik BooksandLiliane probeer te beperken tot recente literatuur kwam ik in 2017 in de ban van een trilogie die eerder aan mijn (of ieders?) aandacht was ontsnapt.

Jane Gardam schreef zo’n 15 jaar geleden de Old Filth Trilogy over drie expats in Brits Hongkong. Ik heb deze toen gemist maar heb nu de schade ingehaald. Zeker de twee romans over Edward en Betty Feathers maakten indruk op mij. Onderkoeld Brits met o zoveel onderdrukte emotie.
Amor Towles verraste mij met een charmante roman over een zo mogelijk nog charmantere hoofdpersoon. A Gentleman in Moscow boeide van begin tot einde, vermeed overbodige historische details zonder geschiedenis te verloochenen en gaf een prachtig beeld van een man die noodgedwongen zijn leven klein leefde en het op geheel eigen wijze groots maakte.



Sebastian Barry haalde met zijn Days Without End de Man Booker Shortlist en bleek een roman over oorlog en geweld geschreven te hebben waarin vooral het menselijke aspect domineerde. De juiste dosering van gruwelijkheden maakte dat ik van begin tot einde geraakt was door de twee hoofdpersonen, soldaten die hun liefde geheim moesten houden en tot het einde trouw bleven aan elkaar, zichzelf en vaderland. De prachtige schrijfstijl van Barry deed de rest.



Nathan Hill hypte in 2017. Zijn roman The Nix moest gelezen worden, en terecht.  Hill sloot zich aan bij meestervertellers als Dickens, Irving en Wolfe. Zijn roman boeide van begin tot einde, de ingewikkelde plot overtuigde en zat stevig in elkaar.




2017 heeft mij veel leesplezier bezorgd. Ik hoop dat mijn blogs hebben bijgedragen aan het leesplezier van anderen, ik zie uit naar een nieuw jaar met hopelijk veel prachtige boeken.


zaterdag 30 december 2017

2017 in boeken: de teleurstellingen

In 2017 kwamen teleurstellingen in meerdere maten. Zo waren er de romans die ik persoonlijk slecht vond, er waren ook de romans waarvan ik niet begreep waarom ze in enorme stapels in de winkels lagen. Of de romans van favoriete auteurs die niet aan mijn (te) hoge verwachtingen voldeden.

Jami Attenberg, Tracy Chevalier, Charlotte Wood, Gwendoline Riley en Maria Sempre behoorden tot de eerste categorie. All Grown Up en Today It Will Be Different ergerden me met hun hoofdpersonen die zich vooral druk maakten om hun eigen welzijn en die weinig tot geen zelfreflectie toebedeeld kregen van Attenberg en Sempre. Tracy Chevalier vertaalde Shakespeare’s Othello naar een weinig reële plot waardoor New Boy mij voor geen meter overtuigde. Van Riley’s First Love werd ik, ondanks het feit dat het goed geschreven was, gewoon akelig. De hoofdpersonen waren stuk voor stuk te realistisch nare mensen. Charlotte Wood tenslotte leverde met The Natural Way of Things een roman af waarvan ik tot nu nog steeds niet begrijp wat ze ermee bedoelde. De roman was of onovertuigend ironisch of bloedserieus in het afstraffen van een groep vrouwen voor hun gedrag. Ik hoop nog steeds op het eerste, anders heeft Wood geloof ik wat extreem-rechtse ideeën.







En dan de tweede categorie: veel ophef maar ik begrijp niet waarom. Prima romans maar wat mij betreft niet de top waar ze volgens de boekhandel of De Wereld Draait Door toe behoren. Zo ben ik ervan overtuigd dat Colson Whitehead boek van de maand geworden is DWDD omwille van het onderwerp niet op basis van de kwaliteit van zijn roman. Die was daarvoor te statisch, te één-dimensioneel. Datzelfde geldt voor Cirovici en The Book of Mirrors. Best een aardige roman, best wel spannend maar zeker niet de topper die alle ophef verdiende. Conversation With Friends van Sally Rooney tenslotte kon aan de overkant van de Noordzee op veel lof rekenen, ik snapte niet helemaal waarom. Mijn afkeer van passieve heldinnen, hoe 21e eeuws ‘into social media’ dan ook, maakte dat ik deze roman niet met bijster veel plezier las.





Tenslotte de auteurs waarvan ik hoge verwachtingen had maar die mij dit keer lichtelijk teleurstelden. Paul Auster's 4321 waar ik mij doorheen worstelde omdat ik vier keer met dezelfde geschiedenis met kleine variaties geconfronteerd werd. En dat terwijl ik überhaupt al niet zo van romans met teveel geschiedkundige feitjes houd. Ook Ali Smith voldeed niet helemaal aan mijn verwachtingen met Autumn. De roman kende veel pluspunten, de fantasierijke droomscènes bijvoorbeeld maar het hele Brexit-gebeuren werd er teveel met de haren bijgesleept.




Morgen: mijn favorieten in 2017

vrijdag 29 december 2017

2017 in Boeken - de verrassingen

Eén ding is zeker: 2017 was niet het jaar van de gewelddadige romans, het moge duidelijk zijn dat ik dat prettig vond. 2017 was ook niet het jaar van de roman die eruit sprong. Ja, ik heb aardig wat romans gelezen waarover ik te spreken was. Door BooksandLiliane heen bladerend kwam echter niet meteen een roman bovendrijven die voor mij met kop en schouder boven de rest uitstak. Aan het einde van het jaar kijk ik terug naar de romans die mij aangenaam verrasten, waarvan ik onder de indruk was, of juist niet. Ik kijk terug op een goed jaar in boeken. Vandaag neem ik jullie mee naar mijn verrassingen, morgen ga ik in op de teleurstellingen en overmorgen sluit ik het jaar af met de naar mijn mening beste romans van 2017.

De verrassingen

Vier schrijvers verrasten me, allemaal op hun eigen manier. Zo verwachtte ik een roman over de paardensport en werd getrakteerd op een uitstekende roman over racisme, discriminatie, vooroordelen, dierenmishandeling en eenzaamheid. C.E. Morgen leverde geen makkelijke roman aan, The Sport of Kings was bij vlagen zeer moeilijk te lezen, ze verraste me echter van begin tot einde.



Ayòbámi Adébáyò’s Stay With Me bleek een prachtige roman over verdriet, over het onvermogen van twee geliefden om elkaar te steunen op momenten dat dit o zo nodig was.



Eowyn Ivey bracht me naar Alaska met een roman waardoor ik me bijna letterlijk ter plaatse voelde en die sterk boog op oude rituelen en bijgeloof. The Bright Edge of the World was zeker niet de beste roman die ik dit jaar gelezen heb, ik heb er wel absoluut van genoten.


Karl Geary tenslotte is de laatste verrassing. Zijn Monpelier Road is de droevigste roman die ik in lange tijd gelezen heb. De onmacht van hoofdpersoon Sonny greep me letterlijk naar de keel, Geary zette zijn kansloosheid perfect neer.




zondag 24 december 2017

Karl Geary || Monpelier Parade


Ik geef een beetje weg over het einde

Wat een triest, triest verhaal, niet omdat een van de hoofdpersonen ALS heeft maar omdat de andere hoofdpersoon, puber Sonny geen schijn van kans heeft zelfs maar van een cent naar een stuiver te groeien.

Sonny groeit op in een arm gezin in Dublin. Het geld dat vader verdient gaat op aan paardenraces, moeder staat erbij en kijkt er (klagend) naar, Sonny's oudere broers zijn al jong gaan werken. Zijn ouders hebben ook wel in de gaten dat Sonny anders is en hebben ervoor gezorgd dat hij op een goede middelbare school is terechtgekomen. Hij heeft geen vrienden, is de vreemde eend in de bijt in zijn gezin en heeft geen clou. In tegendeel: hij snapt zo weinig van normale waarden dat hij zichzelf steeds verder de nesten in werkt.

Tijdens een klus waarbij hij zijn vader helpt, ontmoet Sonny Vera. Zij is een vrouw van middelbare leeftijd, hij valt als een blok voor haar: haar schoonheid maar ook haar duidelijk andere manieren trekken hem aan. Hij realiseert zich dat zij een dodelijke ziekte heeft, hij overziet de consequenties niet. Wanneer school en gezin steeds moeilijker worden en een stage bij de lokale slager het hoogst haalbare lijkt, vlucht Sonny letterlijk naar Vera. Met fatale uitkomst.

Geary is erin geslaagd de ongelijke relatie tussen puber en volwassen vrouw aannemelijk te maken. Het feit dat Vera ziek is, maakt dat Sonny gezien kan worden als een wanhoopsdaad niet als pure verleiding. Zij heeft waarschijnlijk niet in de gaten welk effect haar voorkomendheid heeft op een eenzame, wanhopige puber. Zij is daarvoor te veel bezig met haar eigen dood, haar eigen leed. Een onverwachte draai aan het einde maakt haar relatie met Sonny nog wranger.

De wereld van Sonny wordt door Geary meer dan levensecht neergezet. Hij slaagt erin het disfunctioneren van het gezin, de vervlogen dromen, de laag-gespannen verwachtingen  realistisch te duiden. Inclusief het sprankje hoop voor Sonny dat in de loop van de roman ook dooft.

Geary schrijft daarnaast prachtig, soms rauw soms bijna poëtisch. Dat laatste maakt dat Sonny gezien kan worden als een kind met potentie. Zijn verlangen naar de wereld van Vera wordt door de prachtige beschrijvingen van wat Sonny ziet, zijn reflecties van de wereld om hem heen absoluut aannemelijk.

Monpelier Parade eindigt triest: Vera sterft, Sonny ziet geen enkele uitkomst meer. Het open einde doet het ergste vermoeden maar Geary biedt nog een kleine uitwijkmogelijkheid. Monpelier Parade is een prachtige roman, diep triest om meerdere redenen. Geary heeft mij laten huiveren en genieten tegelijkertijd.



maandag 18 december 2017

Rhidian Brook || The Aftermath

The Aftermath komt wat aarzelend op gang. Het lijkt net alsof Brook her eigen roman niet volledig onder controle heeft. Te fragmentarisch, teveel schijnbaar onderbonden personages. Na 1/3e komt de vaart erop eens in en krijgt The Aftermath mijn volledige aandacht. Om het aan het einde weer redelijk te verpesten.

In The Aftermath neemt Brook ons mee naar Hamburg vlak na de Tweede Wereldoorlog. De Britten hebben opdracht het leven weer op gang te krijgen, officier Lewis Morgan is onderdeel van de krijgsmacht die dit voor elkaar moet krijgen. Het is al snel duidelijk dat hij gelooft in samen leven en samen werken en niet in blijven straffen. Zijn echtgenote Rachel heeft moeite met deze genereuze opstelling; zij snapt niet waarom haar echtgenoot ervoor kiest het chauffeursappartement van hun ruim bemeten geconfisqueerde villa te laten bewonen door de eigenaren, de Luberts. Zij wordt nog teveel beheerst door het verdriet om de dood van haar oudste zoon.

Brook beschrijft de chaos en honger, de families die door de Geallieerden bewust gescheiden worden, het onbegrip over en weer. De Duitsers zien Britten die in hun land een luizenleventje leiden, de Britten op hun beurt zien veel geld naar hun overwonnen vijand gaan terwijl het eigen land op rantsoen staat. Kleine fracties blijven Hitler trouw en plegen, totaal high op amfetaminen aanslagen. Lewis is een uitzondering in het geheel, hij is een van de weinigen die doorheeft dat er een omslag moet komen. Persoonlijk verdriet is ondergeschikt aan het grote doel. Pas wanneer een aanslag hem persoonlijk raakt, geeft hij ruimte aan zijn gevoelens.

Stefan Lubert dient twee doelen: hij is de goede Duitser niet besmet met een Nazi-verleden, hij is degene die Rachel doet beseffen dat haar verdriet niet haar leven moet beheersen. Het zal geen verwondering wekken dat de twee een relatie krijgen, en ook weer eindigen zodat zowel Lubert als Rachel weer met hun wederhelften verenigd kunnen worden. Tja, en toen werd The Aftermath te suikerzoet voor mij. Na een sterk middendeel kon Brook de verleiding niet weerstaan om haar roman als een Amerikaanse feel-good film te laten eindigen. Niks mis met dat soort films maar niet nu.



zondag 10 december 2017

Penelope Lively || Family Album

In eerste instantie lijkt er weinig mis met de kinderrijke familie die in de Victoriaanse villa Allersmead woont. Het wekt hooguit wat verbazing dat oudste dochter Gina na een bijna verplicht weekend met haar nieuwe vriend niet weet hoe snel ze weer weg kan komen. In de loop van de roman laat Lively ons kennis maken met haar ouders, broers en zussen. Een familieovereenkomst blijkt al snel: tot grote verbazing van moederkloek Alison komen de kinderen nauwelijks nog thuis.

Lively switcht regelmatig tussen de broers en zussen, laat hen terugkijken naar het verleden en onthult zo stap voor stap heden en verleden van de familie. Wat op het oog een hechte familie lijkt, blijkt in de praktijk redelijk onthecht. Kinderen wonen of werken in het buitenland en bezoeken hun ouders zelden, de oudste zoon slaagt er met dank aan verslavingen juist niet in het ouderlijk huis te ontvluchten.

De relatie tussen beide ouders blijkt verre van ideaal. Het heeft er veel van weg dat moeders ooit een huwelijk geforceerd heeft met een zwangerschap. Zes kinderen later is duidelijk dat deze twee mensen totaal niet bij elkaar passen. Hij een pseudo-wetenschapper die met dank aan een erfenis zich kan wijden aan pseudo-wetenschappelijke boeken, zij een moederkloek die vooral houdt van het principe van kinderen. Hoeveel ze daadwerkelijk van haar kinderen houdt is de vraag.

Het beeld van het ouderlijk huis, een prachtige Victoriaanse villa met voldoende ruimte voor het gezin en de au-pair, staat synoniem voor de familie. Het huis raakt naar mate de jaren volgen steeds verder in verval, de kinderen gaan hun eigen weg, de carrière van vaders raakt steeds verder in de slop door een afnemende vraag aan zijn werk, moeders start tot ieders verbazing met succesvol kookklassen.

Ouders en kinderen praten niet over gevoelens, deze delen ze hooguit schoorvoetend met hun geliefden. Het geheim van de familie blijft tot een laat moment de olifant in de kamer. De lezer heeft dan al lang in de gaten dat er een reden is dat de au-pair blijft ook nadat alle kinderen zijn uitgevlogen.

Lively schetst geen romantisch beeld van de familie, integendeel, ze onthult langzaam maar zeker de voor deze familie typische disfunctionaliteit. Ze laat zien waar ouders een steek hebben laten vallen, waar de kinderen elkaar vonden of niet. Lively schetst bepaald niet het beeld van een gelukkige familie dat moeders hoog probeert te houden. Pas tegen het einde komen de kinderen, via de mail dat wel, elkaar nader en wordt de olifant eindelijk benoemd. Ze blijven echter op gepaste afstand, Lively begaat gelukkig niet de fout om haar nuchtere, lichtelijk cynische roman te laten eindigen met een roze ' feel good' scène.



zondag 3 december 2017

Megan Hunter || The End We Start From

Hunter heeft een miniroman geschreven. 127 pagina's met korte alinea's en veel witregels, die wel 127 pagina's boeien van begin tot einde. In een Groot Brittannië waar klimaatverandering een groot deel van het land onder water heeft gezet, laat Hunter zien wat het effect is op het leven van een 'normaal' echtpaar.

R, ik en hun pasgeboren zoontje Z slaan op de vlucht voor de overstroming. In eerste instantie wijken ze uit naar de ouders van R, noodgedwongen kunnen ze ook daar niet blijven. Wat volgt is een wereld van vluchten, opvangkampen, scheiding, ontsnapping en hoop.

Ik ontpopt zich in de roman tot een oermoeder. Het welzijn van Z gaat voor alles. Haar relatie met R wordt ondergeschikt aan die met haar zoon, hoewel het ook aan alle kanten duidelijk is dat ze niet zonder R kan en wil. Haar hulpeloze kind gaat echter voor.

Hoewel de roman speelt in de toekomst is die toekomst slechts de aanleiding voor een roman over de kracht van relaties, de onbreekbare band tussen mensen. Ik sluit zich aan bij andere moeders, ze sluit deals met hen om in de barre omstandigheden te kunnen overleven. The End We Start From laat zien dat in extreme omstandigheden mensen op elkaar kunnen vertrouwen, de roman hint ook op de andere kant: rellen, bewuste wreedheden, wantrouwen. Hunter verbloemt niets.

Hunter heeft weinig woorden om een wereld vol angst en chaos neer te zetten of de liefde tussen moeder en kind. Zij overtuigt juist door de beperktheid van haar tekst. Geen woord is overbodig, geen woord doet er niet toe. Hunter heeft een kunstwerkje afgeleverd waarin uiteindelijk liefde en hoop belangrijker blijken dan de effecten van de overstroming.




zondag 26 november 2017

Sally Rooney || Conversations with Friends

Conversations with Friends schijnt een enorme hype te zijn geweest in Groot Brittannië. Ik moet bekennen dat ik niet helemaal snap waarom. Ik was niet zo onder de indruk van het verhaal over twee vriendinnen en hun gecompliceerde relatie met een getrouwd stel.

Het feit dat een van beide vriendinnen nogal passief is, speelt misschien een rol. Ik heb het niet zo op met passieve heldinnen. Madame Bovary of Anna Karenina konden nooit op mijn sympathie rekenen, ik had meer op met dames als Elizabeth Bennet die het heft wat meer in eigen handen namen. Vriendin Bobby is pittiger en eigengereider maar komt minder uit de verf omdat de hele roman vanuit het perspectief van Frances verteld wordt. En zij blijkt enigszins blind voor het ware karakter van haar beste vriendin.

Dingen overkomen Frances, ze is bovendien meer dan onderkoeld over haar enorme schrijftalent: ‘ze schrijft maar wat’ terwijl ze in feite hoge ogen gooit voor haar gedichten en haar eerste korte verhaal meteen gepubliceerd wordt. Ambitie vindt ze echter een vies woord.

Frances rolt in een relatie met Bobby, ze rolt in een relatie met getrouwde acteur Nick. Bobby versiert ondertussen zijn echtgenote Melissa. Een ingewikkelde vier-persoonsrelatie dus. Rooney verstrekt gelukkig genoeg achtergrondinformatie over deze mensen om ze geloofwaardig te maken. Billy's ouders hebben een vechthuwelijk en staan op het punt van scheiden, Frances' vader is een alcoholist die zich langzaam maar zeker dood drinkt, Nick heeft gefaald in de ogen van zijn ambitieuze ouders, Melissa lijdt onder de depressies van Nick.

Afgezien van het feit dat Frances bepaald passief is, ze heeft ook de neiging om de mensen van wie ze houdt te idealiseren. Dus is Bobby in haar hoofd unieker en rebelser dan in het echt, Nick een ware romantische held en niet de acteur die worstelt met zijn carrière en depressie.

Genoeg elementen om een krachtige roman te maken, Rooney is er echter in geslaagd mij niet voldoende te boeien. Ik dacht eerst dat het misschien kwam omdat Billy en Frances zo jong zijn (begin 20) en ik misschien de klik met hun generatie mis. Ik vermoed dat mijn probleem met de roman toch echt zit in de persoon Frances. Ik vrees dat haar passiviteit niets met leeftijd te maken heeft maar in haar genen zit.

Conclusie: houd je van romans met passieve heldinnen? Heb je genoten van Madame Bovary of Anna Karenina, dan zou het best kunnen dat jij volledig snapt waarom deze roman een hype geweest. Deel je mijn afkeer voor dit type heldin dan is dit waarschijnlijk niet de roman voor jou.



zondag 19 november 2017

Amor Towles || A Gentleman in Moscow

A Gentleman draait niet om actie. Dat wil niet zeggen dat er niets gebeurt, het betekent vooral dat de roman van Towles draait om menselijke relaties, menselijk handelen. In dit geval het handelen van graaf Alexander Ilyich Rostov.

Deze graaf keert tijdens de Russische Revolutie terug naar Moskou, hij laat het veilige Parijs en redt zijn oma van de communisten. Dat hij vervolgens niet samen met haar het land verlaat blijft lange tijd onverklaard. Dat hij zich schijnbaar zonder protest levenslang laat opsluiten in een hotel ook. Pas in de loop van de roman blijken er zeer persoonlijke redenen aan ten grondslag te liggen.

De graaf wordt in verband met anti-staatsactiviteiten veroordeeld tot levenslang huisarrest in een luxe hotel. In dat hotel ziet hij de revolutie verder ontwikkelen, hij beleeft vanaf de zijlijn mee hoe prominenten pootje gelicht worden of juist verder omhoog klimmen. Zelf maakt hij van de nood een deugd en zet zijn natuurlijke talent als gastheer in in het restaurant van het hotel. Hij moet toezien hoe vrienden ten onder gaan in het geweld van de revolutie, hij ontwikkelt ter plekke nieuwe vriendschappen. Een van die vriendschappen beïnvloedt op verrassende wijze de rest van zijn leven.

De vraag 'waarom probeert hij niet te ontsnappen?' stelde ik mij tijdens het lezen meerdere malen. Totdat een incident duidelijk maakt dat na zo'n twintig jaar huisarrest hij nog steeds in de gaten gehouden wordt, hij is en blijft een staatsvijand (maar wel met een goede band met de bewaker)

Voor sommige mensen bevat A Gentleman misschien te weinig geschiedkundige feitjes. Ik vond de hoeveelheid precies voldoende. Towles geeft voldoende input om de context en geschiedenis te duiden maar nooit zoveel dat zijn roman verwordt tot een (te) saaie opsomming. De context dient vooral als achtergrond voor het leven van de graaf. Die graaf is een uitermate charmante en plezante persoon die ook tijdens zijn huisarrest diepe vriendschappen ontwikkelt. Zwartere kanten van zijn persoonlijkheid komen af en toe boven, ze maken hem menselijker.

A Gentleman lijkt op zijn hoofdpersoon: charmant en plezant maar met een diepere achtergrond die de roman boven een niemendalletje uittilt. De subtiliteit van de graaf wordt weerspiegeld in de subtiliteit van de roman. Towles laat zien dat iemand ook tijdens levenslang huisarrest trouw kan blijven aan zichzelf en zijn idealen, en zich af en toe verbaast over zijn eigen gedrag. De graaf die zich altijd voorstond op zijn spontaniteit blijkt op zijn oude dag dan opeens zeer gehecht aan zijn eigen gewoontes.  Vermakelijk.



zondag 12 november 2017

Paulette Jiles || News of the World

Superorigineel is News of the World bepaald niet. Jiles is niet de eerste die een roman heeft geschreven over de bijzondere relatie die zich ontwikkelt tussen een volwassene en een kind. Op weg naar een verre bestemming met ontberingen en gevaren in het vooruitzicht. Jiles is er wel in geslaagd mij in ieder geval in de ban te brengen van Captain Kidd, een veteraan uit de Burgeroorlog, en Johanna, op haar zesde gevangen genomen door Kiowa’s.

Johanna is door de Kiowa’s teruggebracht, omdat deze in de gaten hebben gekregen dat een blanke gevangene hen niet helpt in het verkrijgen van grond en spullen van de Amerikaanse regering. Johanna heeft dus eerst haar biologische ouders verloren en moet nu afscheid nemen van haar Kiowa-moeder. Kidd zal haar tegen betaling terugbrengen naar haar oom en tante. Een lange gevaarlijke reis door Texas waar de Burgeroorlog nog na-ijlt. Zonder al te nadrukkelijk te worden, laat Jiles door kleine dingen zien hoe het dagelijks leven nog jaren en jaren beïnvloed wordt door oorlog en de periode van bandeloosheid die daarna uitbreekt.

Het spreekt voor zich dat Kidd en Johanna vele gevaren doorstaan en steeds nader tot elkaar groeien. Jiles verrast door van tijd tot tijd onverwacht het perspectief van Johanna in de groep te gooien, behoorlijk beïnvloed door de zes jaar die ze doorgebracht heeft op de prairie maar wel zeer creatief. Op haar dubbelgebruik van dollarcenten zou ik in ieder geval niet zo snel gekomen zijn.

Kidd realiseert zich al snel dat Johanna nooit meer helemaal zal wennen aan de Westerse wereld, daarvoor heeft het leven op de prairie haar teveel beïnvloedt. Ze houdt van het zwervende leven, ze vindt het niet meer dan normaal dat je zuinig omgaat met grondstoffen, ze heeft weinig besef van mijn en dijn. Deze terechte zorg van Kidd voegt een wrang laagje toe aan de roman en voorkomt dat deze te zoetsappig wordt.

Het beroep van Kidd voegt ook een laagje toe aan de roman, in ieder geval voor mij. De voormalige drukker is door de oorlog alles kwijtgeraakt en trekt nu door Texas. In de dorpen waar hij komt leest hij de krant voor. Mensen betalen om naar hem te luisteren, hij kiest per dorp het nieuws dat hij voorleest. Een beroep dat wij ons in deze tijd echt niet meer kunnen voorstellen. Een beroep dat je ook doet beseffen dat de wijze waarop slechts een kleine 1,5 eeuw de wereld beleefd werd totaal maar dan ook totaal gewijzigd is.

Ook zonder het einde te onthullen kan de goede lezer dit wel invullen. Kidd en Johanna hebben elkaar gezocht en gevonden. Haar jaren bij de Kiowa’s zorgen ervoor dat ze nooit zal voldoen aan de eisen die de ‘beschaafde’ wereld aan haar stelt. Hen wacht een best wel mooie toekomst maar steeds met dat wrange randje. Dat is het knappe aan News of the World en Jiles: zij voorkomt steeds dat haar roman net te zoetsappig wordt. News of the World is geen meesterwerk maar zeker de moeite waard.


zondag 5 november 2017

Eowyn Ivey || The Bright Edge of the World

Ik moet iets bekennen: één van de redenen dat ik al lezende beelden van Alaska zo goed voor ogen had, is dat ik één van de vele kijkers van Alaskan Bush People ben. Het feit dat mensen ergens gaan wonen op zoek naar ontberingen ontgaat mij ten ene male, ik kijk er echter graag naar. Dat de plek waar zij wonen, Alaska, waanzinnig mooi is, helpt natuurlijk ook mee.

The Bright Edge heeft meerdere verhaallijnen: Officier Alan Forrester gaat in de 19e eeuw op zoek naar de oorsprong van de rivier Wolverine, zijn echtgenote Sophie die zich in de tussentijd ontwikkelt tot een begenadigd fotografe én de correspondentie tussen ver familielid Walter en de curator van het museum in Alpine, Joshua. En door dit alles loopt als een rode draad het woeste landschap van Alaska en het bijgeloof van de oorspronkelijke bewoners.

In haar roman verweeft Ivey deze verhaallijnen tot één geheel. Sophie die thuis wacht op nieuws van haar echtgenoot en ondertussen te maken krijgt met de nodige vooroordelen (een vrouw die fotografeert en haar eigen foto’s ontwikkelt? Het moet niet gekker worden). Alan die worstelt met het onherbergzame landschap, honger en ziekte op zoek naar een nieuwe route, zoals hij zich heel goed bewust is, het begin van de kolonisatie van dat deel van Alaska. En, niet onbelangrijk de introductie van ziektes en drank onder de oorspronkelijke bewoners. Joshua en Walter ontwikkelen al schrijvende hun eigen beelden over wat zich afspeelde in het verleden maar laten ook steeds meer los over hun eigen levens.

De structuur van de roman speelt een belangrijke rol. Deze is namelijk voor een belangrijk deel samengesteld uit de dagboeken van Alan en Sophie en de briefwisseling tussen Joshua en Walter. De nadruk ligt minder op de vraag ‘gaan Alan en zijn mannen het redden?’, omdat door de briefwisseling al duidelijk is dat Walter’s oudoom succesvol teruggekeerd is. De relatie tussen de drie soldaten, hum omgeving en de mensen die ze tegenkomen. Uit de dagboeken blijkt bovendien dat Alan zaken verzwegen heeft voor de legerleiding: de mysterieuze shaman, de ‘ganzenvrouwen’, de vondst van een pasgeborene die het kind lijkt te zijn van een boom. Zaken die Joshua en Walter zouden kunnen verklaren uit honger en ziekte, maar waarvan zij beide voelen dat er meer is dan alleen die nuchtere verklaring.

Ivey heeft een vlot geschreven roman opgeleverd die op knappe wijze de verhaallijnen verweeft. Haar liefde voor Alaska, het prachtige edoch onherbergzame land met (in de zomerperiode) overweldigend licht waar zij is opgegroeid, klinkt door alles heen. Het verwijt dat de zoektochten naar de rijkdommen van haar land ten koste zijn gegaan van de mensen die er woonden is subtiel maar onmiskenbaar.



zondag 29 oktober 2017

Jami Attenberg || All Grown Up

Op de kaft van All Grown Up staan lovende recensies die je doen geloven dat je een boek gaat lezen over een onafhankelijke vrouw die ervoor kiest alleen te leven: ‘One of the smartest and truest novels I’ve read about being a single woman’, ‘a determinedly indepedent woman’, ‘Jami Attenberg writes what it is to be a single, sexual and childfree by choice’, ‘the single girl not as object to be fixed’. Wat een teleurstelling wanneer al vrij snelt blijkt dat deze vrouw vooral getraumatiseerd en gekwetst is en de roman juist gaat over de zoektocht van Andrea naar de ‘fix’.

All Grown Up valt in de categorie Amerikaanse romans over personen die vooral bezig zijn met zichzelf en zwaar ontevreden zijn over hun leven. Andrea had graag schilder willen worden, ze is beland in een baantje waarover ze bij voortduring benadrukt dat ze het alleen maar heeft om geld te verdienen. Ze kiest ervoor om alleen te leven maar haar beschrijving van haar jeugd maakt duidelijk dat het ongelukkige huwelijk van haar ouders een belangrijke rol speelt in deze keuze. Dat ze wellicht niet doorzet met schilderen omdat haar vader een gemankeerde musicus is die sterft aan een overdosis lijkt na het lezen van de roman ook redelijk voor de hand liggend.

Omdat dit een Amerikaanse roman is met een hoog ‘feel good’ gehalte komt Andrea tegen het einde natuurlijk tot inkeer. Na zich jaren te hebben afgesloten voor de ziekte van haar jonge nichtje, sluit ze zich op haar sterfbed eindelijk aan bij haar moeder, broer en schoonzus.

Ik ben een single vrouw en ik voel me zo ongeveer beledigd dat Andrea wordt gezien als sterk, onafhankelijk en zelfstandig. Betekent dit dat voor de buitenwereld single vrouwen wel een steekje los moeten hebben omdat ze anders gewoon een gezinnetje gehad hadden? Ik ben blij dat ik in het dagelijkse leven heel wat sterke onafhankelijke singles ken die een leuk leven leiden en wier keuzes niet bepaald zijn door zware jeugdtrauma’s. Ik kan me zelfs voorstellen dat over hen leukere en betere boeken te schrijven zijn dan over de sneue Andrea (sorry Andrea, jij kunt er ook niets aan doen dat Jami Attenberg zo’n zielig typetje van je heeft gemaakt).

Is All Grown Up daarmee een slecht boek? Misschien niet. Ik vermoed dat ik de roman best wel gewaardeerd had indien ik niet misleid was door al die lovende dames op de kaft. Je kunt je afvragen wat dat zegt over de quotes op de kaften van romans en over de personen die ze geven. Zouden ze dit boek uberhaupt wel gelezen hebben?



zondag 22 oktober 2017

Tracy Chevalier || New Boy

New Boy is één van de herschrijvingen van Shakespeare die de afgelopen jaren gepubliceerd zijn. Sommige verrassen, anderen stellen teleur. New Boy valt in die laatste categorie. Niet eens zozeer omdat de roman slecht geschreven is, maar omdat het verhaal in de nieuwe context zo onaannemelijk is.

Chevalier heeft Othello verplaatst naar de jaren zeventig in blank Washington. Daar arriveert een Ghanese knul, Osei voor het eerst op het schoolplein. Er blijkt sprake van een ogenblikkelijke klik met één van de meisjes in de klas, Dee. Liefde op het eerste gezicht. Tot nu toe niets aan de hand. Ik wil zelfs accepteren dat de pestkop en intrigant van de klas, Ian, zijn uiterste best gaat doen om de liefde tussen Osei en Dee te saboteren en de eerste het leven totaal onmogelijk te maken. Wat er bij mij totaal niet ingaat, is dat dit allemaal lukt in één enkele schooldag.

Tussen het moment waarop Osei en Dee elkaar voor het eerst aankijken en het moment waarop de furieuze Osei zich van (te) grote hoogte op het schoolplein laat vallen, zitten slechts een uurtje of zes. In die luttele zes uren bewerkstelligt Ian dat Osei gaat twijfelen aan Dee, dat hij razend jaloers wordt en dat hij voor het eerst in zijn leven tomeloze woede ervaart. Ondertussen legt Chevalier natuurlijk wel uit dat het voor een jongeman van Ghanese afkomst bepaald niet makkelijk is om een plek te vinden op het schoolplein of de maatschappij. Osei’s buitensporige woede lijkt vooral veroorzaakt door de reeks aan eerdere vernederingen die hij heeft ondergaan; omdat hij Dee echt leuk vindt is het stoken van Ian de spreekwoordelijke laatste druppel.

Wat Othello sterk maakte, was dat Shakespeare duidelijk liet zien dat er een opbouw was. Tussen het moment waarop Iago de kiem van jaloezie bij Othello plantte zat wel iets meer dan een halve dag (of ik moet Othello dringend herlezen omdat ik blijkbaar iets gemist heb). In Shakespeare versterkten het karakter van Othello, mateloos jaloers, en zijn ingewikkelde positie op het hof elkaar. Dat versterkende element ontbreekt in New Boy.

Het gebrek aan opbouw valt niet alleen te verklaren door te wijzen op de eerdere vernederingen of de explosieve belevingswereld van pubers. Dat Ian haast heeft om zijn positie op het schoolplein niet in gevaar te brengen geloof ik wel. Dat de situatie in enkele uren dermate uit de hand loopt niet.



maandag 16 oktober 2017

Man Booker Prize 2017 || Mijn favoriet




Om heel eerlijk te zijn, ik had dit jaar geen overduidelijke favoriet. Geen enkele roman sprong er wat mij betreft in positieve (overigens ook niet in negatieve) zin uit. In voorgaande jaren zaten er romans tussen die ik met een diepe zucht van voldoening dichtsloeg of met groeiende tegenzin las, dit jaar bleef ik bij wat lauw over de gehele shortlist. Auster en Saunders verveelden me met teveel feitjes, Frydlund en Mozley kwamen dichtbij maar slaagden er niet in wat mankementjes weg te werken, Hamid strandde op een bepaald moment in verslaglegging en Smith verwerkte haar frustratie over de huidige maatschappij (lees: Brexit) te geforceerd. Toch is zij wat mij betreft degene die de prijs dinsdag (eindelijk) mag ontvangen.

Autumn kent twee elementen die de roman wat mij betreft onderscheiden van de competitie: in de eerste plaats de lef van Smith om poëtische, af en toe bijna psychedelische teksten aan haar roman toe te voegen. Smith laat weer zien dat zij niet maalt om traditionele vormen en structuren. Daarnaast maakt haar roman me nieuwsgierig naar het vervolg waarvan we natuurlijk weten dat het eraan komt. Wat gaan Winter, Spring en Summer toevoegen, gaat ze ons opnieuw verrassen en zo ja, hoe? Ik hoop dat Ali Smith, op 17 oktober de Man Booker Prize in ontvangst mag nemen. Niet persé voor deze roman maar omdat zij als geen ander vorm vernieuwt en ter discussie stelt wat een roman nu eigenlijk is. Ik ga voor haar duimen.



zondag 15 oktober 2017

Mohsin Hamid || Exit West



Man Booker Prize Shortlist 2017

In Exit West ontmoeten werkelijkheid en droom elkaar. De werkelijkheid is de wereld waarin oorlog en geweld mensen op zoek doen gaan naar een nieuw thuis, de droom de mogelijkheid die wormgaten bieden om door een deur naar een andere plek op de wereld te stappen.

Hoofdpersonen Nadia en Saeed maken gebruik van zo’n deur om aan de burgeroorlog in hun stad te ontsnappen. Waar eerst – mede door de namen van de hoofdpersonen - de indruk wordt gewekt, dat Hamid verwijst naar een huidig conflict blijkt later in Exit West dat de lezer geacht wordt te denken aan een universeel conflict. Nadia en Saeed zijn het symbool voor vluchtelingen alom. Nadat zij door de deur gestapt zijn, ondergaan zij het lot van de gemiddelde vluchteling.

Wat de vluchtelingenproblematiek in Exit West anders maakt, is dat door de deuren de problematiek zich over de hele wereld verspreid. Het zijn niet alleen de toevallig dichtbij gelegen landen die er de meeste hinder van ondervinden. Zo stappen Nadia en Saaed via deuren naar Mykonos, Londen en Californië. De deuren veroorzaken een mondiale volksverhuizing die effect heeft op de gehele wereldmaatschappij. De deuren bieden ontsnapping aan geweld maar ook aan dagelijkse sleur, wereldbewoners leren ermee omgaan dat er zomaar iemand uit een ander land of werelddeel letterlijk hun woonkamer kan binnenstappen.

Ook op Nadia en Saeed, twee jonge geliefden, hebben de deuren effect. Hun vertrek uit hun geboortestad, hun omzwervingen, hun pogingen tot integratie wordt door hen anders verwerkt. Hamid laat door hen zien dat er geen één vluchteling is, geen één perfecte oplossing. Hamid beschrijft de liefdesrelatie op een inlevende en tegelijkertijd afstandelijke manier. Diezelfde schrijfwijze past hij ook toe op de beschrijving van het geweld waarmee Nadia en Saeed in toenemende mate geconfronteerd worden. Schijnbaar achteloze zinnen over iets dat wij dagelijks zien of gebruiken duiden op doordringende wijze het geweld van het conflict.

Ik was – zeker in het eerste deel van de roman – onder de indruk van de bijna achteloze wijze waarop Hamid de effecten van een gewelddadig conflict duidt. Ik vond het jammer dat deze schrijfstijl ergens halverwege de roman verwordt tot verslag leggen. De roman verliest dan gaandeweg aan energie en verandert bijna in een verslag. Pas tegen het einde hervindt Hamid zich. De combinatie van twee herkenbare hoofdpersonen met wie jij je kunt vereenzelvigen, de vondst van de deuren en de trefzekere schrijfstijl maken een bijzonder boek van Exit West, maar wel een bijzonder boek met wat mankementen.




zondag 8 oktober 2017

Fiona Mozley || Elmet



Man Booker Prize shortlist 2017

In Elmet draait het niet zozeer om de actie als wel om de wereld die Mozley beschrijft: een gebied waar achterstand en armoede vroeg-middeleeuwse toestanden doen terugkomen. Een aantal rijke mannen hebben de macht, zij maken de minder-begenadigden onder hen tot 21e eeuwse horigen.

Elmet draait om een gezin dat leeft aan de rand van die samenleving. De twee kinderen Cathy en Daniel krijgen les van een buurvrouw en leren te leven van de natuur, vader John heeft zichzelf benoemd tot rentmeester van het stuk bos waar hij met zijn kinderen (illegaal) is neergestreken, hij verdient de kost met (wederom illegale) vuistgevechten, de mensen om hem heen respecteren zijn kracht en zijn tegelijkertijd bang voor hem. Moeder is spoorloos verdwenen, wat over haar gezegd wordt doet vermoeden dat ze zelfmoord heeft gepleegd of een overdosis genomen.

De eigenaar van het stuk bos, Price, accepteert niet zomaar dat het gezin daar bivakkeert. Hij stemt er alleen mee in indien John voor hem komt werken, wat feitelijk neerkomt op bedreigen en mishandelen van huurders met een betalingsachterstand. Hoewel John in het verleden dit voor Price gedaan heeft, weigert hij. Hij vindt dat hij recht heeft op de grond waar hij nu woont, die ooit bezit was van zijn echtgenote. Zij heeft het verkocht aan Price toen ze in geldnood zat.

Price vergaart geld door handig in te spelen op de koop en verkoop van grond en huizen, zijn macht in de omgeving neemt daardoor toe. Hij bindt mensen aan zich door schulden en schroomt geweld niet. Zijn positie wordt langzaam maar zeker onaantastbaar. John brengt daar verandering in met zijn weigering. Wat volgt is gruwelijk en uitermate gewelddadig.

Ik vermoed dat Mozley haar roman niet voor niets heeft vernoemd naar een oud Keltisch koninkrijk. Elmet laat een hang zien naar nostalgie, naar tijden toen mensen nog voor elkaar opkwamen. Elmet laat tegelijkertijd zien dat in de goede oude tijd macht en geweld het leven bepaalde, en dat in gebieden met achterstand en armoede die situatie weer bestaat. Mozley laat ook zien dat er een groep mensen is die er al vanuit gaat dat hun positie in het leven bepaalt hoe er tegen hen aangekeken wordt. John en Cathy nemen bijvoorbaat  aan, dat mensen hen op een negatieve manier beoordelen en handelen daarnaar, Daniel daarentegen staat open om te leren; hij luistert, wikt en weegt en gaat ervanuit dat anderen willen horen wat hij te zeggen heeft. Zijn vader en zus brengen zichzelf en hem door hun vooringenomenheid in gevaar.

Mozley combineert prachtige beschrijvingen van de natuur, van momenten in het leven van het gezin met nuchter beschreven geweld en mishandeling. Elmet is desondanks eerder onnadrukkelijk dan recht voor zijn raap. Aan het einde van de roman overheerst een bijna mystieke hoop dat alles weer goed komt.



zondag 1 oktober 2017

Emily Fridlund || History of Wolves



Shortlist Man Booker 2017

Ik verklap iets over de inhoud

Ik merkte dat het me moeite kostte om deze blog te schrijven, omdat ik zo graag positief wilde zijn, deze roman is tenslotte genomineerd voor de Man Booker Prize , maar tegelijkertijd in mijn oordeel niet verder kwam dan ‘aardige roman, schrijver met potentie maar zeker geen meesterwerk. Daarvoor probeert Fridlund in het aantal pagina’s dat ze gebruikt teveel aan elkaar te knopen. Drie verhaallijnen blijkt gewoon teveel. Zeker omdat ze tegen het einde van de roman de hoofdpersoon twee vragen laat stellen die de kern van de roman vormen: wat is het verschil tussen wat je denkt en wat je uiteindelijk doet én wat is het verschil tussen wat je wil geloven en wat je doet?

Hoofdpersoon Madeline is een eenling; karakter en opvoeding hebben ervoor gezorgd dat zij voortdurend op een afstand blijft. Ze heeft nauwelijks vrienden en staat weinig mensen toe om nabij te komen. Ze behoort niet tot de populairste meisjes van de klas, ze lijkt er niet echt onder te lijden.
Wanneer ze een jaar of 14-15 is beïnvloeden twee gebeurtenissen haar leven: een docent wordt door een leerlinge beschuldigd van seksueel misbruik én de dood van haar buurjongetje. De moeizame relatie met haar hippie-ouders loopt overal doorheen.

Fridlund vertelt het verhaal niet vanuit het perspectief van een 14-15 jarige maar laat Madeline op latere leeftijd terugkijken op de gebeurtenissen, zichzelf en de mensen die het betrof. De afstandelijkheid die Madeline van nature heeft – ook op latere leeftijd is ze een eenling -, wordt versterkt door het verhaal van de puber te laten vertellen door de volwassene met meer inzicht, meer ervaring. De hoge mate van rede benadeelt de grote impact van Madeline's eenzaamheid op haar leven.

Fridlund verbindt het seksueel misbruik van haar klasgenote met het overlijden door religieus-georiënteerde lichamelijke verwaarlozing van haar 4-jarige buurjongetje. In eerste instantie blijkt er geen verband tussen de twee verhaallijnen, pas tegen het einde van de roman laat Fridlund Madeline de uitspraak doen over het verschil tussen denken, doen en geloven. Beide verhaallijnen zijn exponenten van die uitspraak.  Het probleem dat ik heb met de twee verhaallijnen is dat ik met name de handelingen van Madeline om haar klasgenote te steunen te weinig aannemelijk vindt. Dat zij - als pubertje - niet kan opboksen tegen de ouders van Paul, juist, volledig logisch en passend. De wijze waarop ze haar klasgenote probeert te helpen, bevreemdt. Haar gedrag is gewoon te volwassen en wordt wellicht teveel gekleurd door de volwassen verteller; of - en dat kan natuurlijk ook - ik snap echt niets van pubers.

Fridlund schrijft mooi, ze formuleert prachtig, ze heeft haar verhaal knap gestructureerd. De in mijn ogen te gezochte koppeling tussen de twee verhaallijnen maakt wat mij betreft dat een History of Wolves te gekunsteld en daardoor te weinig overtuigend wordt. Dat Madeline altijd op afstand blijft en nooit een knuffelbare puber wordt, helpt niet echt. Juist haar eenzaamheid had het verhaal kunnen versterken, dat is helaas niet gelukt.




vrijdag 15 september 2017

Paul Auster || 4321




Shortlist 2017

In 4321 geeft Auster vier varianten op het leven van Archibald Ferguson, nazaat van een Joods-Russische immigrant die opgroeit in New York en haar voorsteden in de jaren 50 en 60 van de 20e eeuw. In de vier varianten laat Auster zien hoe een speling van het lot het leven van iemand kan beïnvloeden. Waar de geschiedenis van Amerika zich voltrekt zoals wij deze kennen, verandert het leven van Archie door factoren in zijn persoonlijke leven.

De veranderingen in het leven van Archie zijn groot voor hem, niet persé voor zijn lezer. Die wordt geconfronteerd met vier verhaallijnen die afwijken maar waarin een groot aantal elementen gelijk gebleven is. Dus is het steeds even opletten in welke verhaallijn de ouders van Archie scheiden en in welke niet, in welke verhaallijn Archie nu wel een relatie krijgt met zijn stiefnicht en in welke niet. Juist het subtiele detail maakt duidelijk dat de speling van het noodlot levens beïnvloedt maar niet altijd op opzienbarende wijze. En kabbelen die vier verhaallijnen zo’n 850 pagina’s rustig door.

Archie loopt in zijn jonge leven (de roman eindigt wanneer hij begin twintig is) tegen de dingen aan waar elke gemiddelde opgroeiende knul tegenaan loopt. Verwacht geen spektakel in deze roman, Auster beschrijft het dagelijkse leven in Amerika (maar dan vier keer). Om Archie heen verandert de wereld wel drastisch. Die veranderende wereld met politieke moorden, rassenonrusten, gewelddadig neergeslagen studentenprotesten wordt door Auster tot in detail beschreven. Het laat bovendien zien dat een toevallige ontmoeting, een voorval kan leiden tot een persoonlijke keuze om al dan niet actief betrokken te worden in deze veranderende, roerige wereld.

De gedachte achter 4321 is interessant, de uitwerking is wat mij betreft wat minder geslaagd. Ik houd nu eenmaal niet van romans waarin geschiedenis tot op hoog detailniveau uit de doeken gedaan wordt, dit in de wetenschap dat er veel lezers zijn die dit juist wel waarderen. Omdat Archie geen opzienbarend leven leidt, komen in elke variant dezelfde alledaagse zaken terug. Zeker wanneer Archie nog jong is, niet altijd even interessant. Pas op het moment dat Archie ouder wordt, voor belangrijke beslissingen over zijn leven staat en bewuster door dat leven gaat, ontstijgt de roman het kabbelende karakter. Dan slaat ook Auster’s schrijftalent optimaal toe: zinsconstructies, woordkeuze, metaforen, ze laten allemaal zien hoe een groot schrijver taal gebruikt om (filosofische) gedachten van een twijfelende jongeman te verwoorden.

Ik heb zo mijn twijfels over deze Auster. 805 pagina’s die mij niet van begin tot einde boeien zorgen voor een arbeidsintensieve leesexercitie, ik kan me zo maar voorstellen dat wat snoeiwerk, zeker in de hoofdstukken over de jonge Archie’s, had bijgedragen aan mijn leesgenot.



zondag 3 september 2017

Ali Smith || Autumn


Man Booker Long List 2017

Laat ik vooropstellen dat Ali Smith als geen andere weet te betoveren met taal en beelden, Autumn kent daarvan weer vele schone voorbeelden. Ik moet echter toegeven dat ik niet geheel weet wat ik nu met Autumn aan moet. Ik geloof dat ik begrijp waar het boek over gaat, maar heel zeker weet ik het niet.

In Autumn neemt Smith ons mee langs meerdere verhaallijnen die allemaal op de een of andere manier aan elkaar gekoppeld zijn. In de eerste plaats de dromen die 101-jarige Daniel Gluck heeft terwijl hij in een coma ligt. Magisch-realistisch met elementen uit de herkenbare Britse geschiedenis. Tenminste voor hen die nog een beeld hebben bij de jaren 60 met de koude oorlog aan de ene kant en het hippietijdperk aan de andere kan, en die zich vaag kunnen herinneren dat er iets was met ene Christine Keeler en de geheime dienst. Ik kan me zomaar voorstellen dat voor hen die niet weten welk schandaal veroorzaakt werd door Keeler de passages geen tweede laag toevoegen.

De tweede verhaallijn betreft Elizabeth Demand, het vroegere buurmeisje van Gluck. Zij bezoekt hem elke dag, leest hem voor en denkt terug aan de tijd dat zij als jong meisje hele gesprekken met hem voerde. Haar liefde voor een inmiddels vergeten schilder Pauline Boty, jong gestorven, uit de Beatnik-periode is daar ontstaan. De zoektocht naar informatie over Boty krijgt steeds meer het karakter van een zoektocht naar Demands eigen leven.

De derde verhaallijn is, vermoed ik, Groot Brittannië na de Brexit.  Smith geeft voorbeelden van bureaucratie, van achterdocht jegens mensen die afwijken van de norm die duidelijk maken dat zij het graag anders had gezien. Buurman Gluck, van Duits-Joodse afkomst, ooit gevlucht naar het Verenigd Koninkrijk laat zien waarom het land zich niet zou moeten afsluiten van de rest van de wereld.

Op een of andere manier komen de verhaallijnen niet lekker bij elkaar. Met name de geforceerd aandoende hoofdstukken over de moeizame aanvraag van een paspoort, de mysterieuze hekken die opeens langs de kust verrijzen, lijken er met de haren bijgesleept. De twee werelden van Elizabeth en Gluck vloeien steeds mooier in elkaar over, de realiteit schuurt. Het zou kunnen dat dit juist de bedoeling was van Smith, dan nog kan ik me voorstellen dat iemand met het schrijftalent van Smith die realiteit anders had kunnen laten schuren.

Autumn bevat wonderbaarlijk mooi geschreven proza, de vriendschap tussen Elizabeth en Gluck komt prachtig uit de verf, de verwijzingen via Keeler en Boty naar een tijd waarin de koude oorlog het land wantrouwig maakte werken. Dat had wellicht voldoende boodschap kunnen zijn aan haar landgenoten. Ik houd gemengde gevoelens over aan Autumn, misschien dat ik de roman over een tijdje nog eens moet lezen om te zien of ik dan wel helemaal snap wat Smith beoogt.



dinsdag 29 augustus 2017

Elizabeth Jane Howard || The Light Years

Indien je flauw zou willen zijn, dan zou je kunnen zeggen dat The Light Years weer zo’n typisch britse roman is over zo’n typisch Britse ‘upper class family’ die niet in de gaten heeft hoe goed zij het heeft. Dan zou je Elizabeth Jane Howard echter ongelooflijk tekort doen. The Light Years betovert door de wijze waarop zij speelt met familieverhoudingen, met onorthodoxe zaken en met de familie, aanverwanten en vrienden van de Cazalets. Nog afgezien van het feit dat Howard prachtig formuleert.

De familie Cazalet is een traditionele familie maar wel eentje die niet immuun is gebleken voor de wereld om haar heen. Zonen zijn gewond geraakt in de Eerste Wereldoorlog, schoondochters en hun baby's overlijden in het kraambed, een kleindochter is het slachtoffer van incest, een schoondochter wordt het slachtoffer van een ‘date rape', de enige dochter woont thuis en zorgt voor haar ouders terwijl zij eigenlijk het liefst met haar vriendin zou willen samenwonen. Verwacht geen grote woorden van Howard over dit soort zaken, zij houdt het klein en menselijk. Howard schrijft met compassie over ouders, kinderen, kleinkinderen, hun aanverwanten en vrienden.

Howard wisselt regelmatig van perspectief waardoor elke Cazalet in het boek wel een keer het onderwerp is, zelfs de niet al te jonge kinderen. Door die wisseling van perspectief ontstaat een beeld van een grote, bedrijvige familie waarin iedereen zijn of haar eigen plek heeft (en daar moeilijk aan ontsnapt) maar ook van een familie die dermate aan conventies vastzit dat deze te vaak de prioriteit krijgen boven emoties. Dus zullen de schoondochters niet doorvragen wanneer hun zonen hints geven dat hun leven op de kostschool zwaar is, komt het in geen enkel hoofd op dat de goede vriendin van hun dochter / zus meer is dan dat en is het bepaald niet bespreekbaar dat de dochters, ondanks gebleken intelligentie, recht hebben op meer dan een huislerares. Howard legt genadeloos bloot dat de begenadigde schrijfster en actrice in spe door de familie gedwongen zullen worden tot een leven als huismoeder.

The Light Years beschrijft een typisch Britse familie met geld maar laat onverbiddelijk zien waar conventies, familieverhoudingen en de ‘stiff upper lip’ leiden tot lijden. De Cazalets lijken een sprookjesachtig leven te leiden, Howard ondersteunt dat met beschrijvingen van het lommerrijke Britse platteland en de lome zomers. Het contrast met wat er onderhuids gebeurt wordt er des te groter door. Ik verheug mij op nog meer delen over de Cazalets, ik hoop dat de Tweede Wereldoorlog met al haar gruwelen voor sommige Cazalets de ontsnapping uit conventie zal blijken te zijn.


vrijdag 18 augustus 2017

Sebastian Barry || Days Without End



Normaliter zou ik niet echt gelukkig geworden zijn van Days Without End. Een boek met een grote hoeveelheid veldslagen is niet echt mijn pakkie-an. Toch heb ik voor het grootste deel genoten van Barry’s roman; ergens tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog had ik het wel gehad met de veldslagen maar toen bleken ze zo goed als voorbij. Ik was onder de indruk van Days Without End om drie redenen: het meer dan prachtige taalgebruik van Barry, de onontkoombare conclusie dat geweld niet klopt en de hoofdpersoon Thomas McNulty.

Om met het eerste te beginnen. Barry schrijft wondermooi. Zijn beschrijvingen van veldslagen zijn in hun gruwelijkheid tegelijkertijd van een onovertroffen poëtische schoonheid. De hele roman is één aaneenschakeling van prachtige beeldende metaforen, van ingenieus geconstrueerde zinnen. Ik merkte als vanzelf dat ik langzaam ging lezen, omdat ik wilde genieten van Barry’s bijna dichterlijke schrijfstijl. Ik heb de 250 pagina’s zo lang mogelijk gerekt.

Barry beschrijft veldslagen en ware slachtpartijen. Omdat pragmaticus Thomas steeds vaker de waarom-vraag stelt en tot de conclusie komt dat het eigenlijk allemaal zinloos is, is Days Without End in feite één grote aanklacht tegen geweld: tegen de Indianen, hun buffels, landgenoten, individuen.

En dan Thomas. De roman start wanneer hij piepjong is en zijn beste vriend John Cole ontmoet. Samen treden ze op in saloons, gaan ze in het leger om te vechten. Eerst tegen de indianen die langzaam maar zeker door kolonisten van huis en haard worden verdreven, daarna in de Amerikaanse Burgeroorlog. Thomas, van Ierse afkomst en zonder noemenswaardige opleiding, is aan de ene kant zeer pragmatisch (de kolonel zegt dat ik op die Zuiderlingen moet schieten, dus dat doe ik dan maar) en tegelijkertijd filosofisch. Tijdens de veldslagen groeit langzaam maar onoverkomelijk de vraag ‘waarom doen wij dit? Wat is nut en noodzaak van al dit bloedvergieten?’. Zo accepteert Thomas ook zeer pragmatisch dat hij maar beter niet kan vertellen dat John en hij geliefden zijn, maar vindt hij het niet meer dan normaal dat hij van een man houdt en eigenlijk liever vrouwenkleren draagt. Zijn liefde voor John is diep, hij kan zich een leven zonder hem niet voorstellen.

Aan het einde van de roman zat ik aan mijn NS-stoel gekluisterd. Pragmatisme en liefde komen samen in een bloedstollend einde, waarin Thomas gescheiden dreigt te worden van zijn geliefden. Lees de roman vooral zelf om te weten te komen of ik Days Without End opgelucht of diepbedroefd neersloeg. Voor nu is het genoeg om te weten dat ik onder de indruk was van deze prachtig geschreven roman.



maandag 14 augustus 2017

George Saunders || Lincoln in the Bardo


Man Booker Longlist 2017

Lincoln in the Bardo is bepaald geen standaardroman, daarvoor wijkt de vorm teveel af van wat we gewend zijn. Een deel van de roman is namelijk opgebouwd uit citaten uit brieven, biografieën, krantenartikelen ed over Abraham Lincoln, een ander deel bestaat uit opmerkingen, reacties, kreten, uitleg, aanmoedigingen ed van een groep doden op een begraafplaats. Zij geloven heilig dat ze slechts ziek zijn en hopen nog steeds op genezing, en daarmee vereniging met hun geliefden. De komst van jonge Willie Lincoln, overleden aan een zware longontsteking met complicaties, verandert de situatie.

Een jong iemand wordt geacht meteen door te gaan naar de hemel, dralen zij, dan worden ze opgeslokt door de vegetatie. Een bezoek van Lincoln aan de begraafplaats maakt dat Willie weigert naar de hemel te gaan. Dat levert een roman op met twee sporen: veel feitjes over Lincoln en een verrassende inkijk in het leven na de dood.

Om met het eerste te beginnen: hoewel af en toe best wel interessant, begon de opsomming van (zogenaamde?) quotes over Lincoln op een zeker moment te vervelen, het werd tot een trucje. Ik snap de keuze van de auteur, maar het stijlelementen werkt niet eeuwig. Het werd een beetje saai.

De opmerkingen, aanmoedigingen en onthullingen werken wel, zeker wanneer ze van informatieve feiten over de levens van de weigerachtige doden gaan naar inkijkjes in hun overtuigingen, hun angsten. Het wordt steeds duidelijker waarom ze weigeren te accepteren dat ze dood zijn. De mooiste scenes zijn dan ook die waarin ze in hun pogingen om Willie te helpen geconfronteerd worden met hun eigen sterfelijkheid en hun eigen aarzeling om te accepteren dat ze zijn gestorven.

Lincoln in the Bardo is een interessante roman die half-half overtuigt. Ik zou zeggen neem alle Lincoln-feitjes tot je (er zitten echt wel heel interessante tussen) maar concentreer je vooral op de prachtige ontboezemingen van de de doden. Zij maken Lincoln in the Bardo tot een prachtig verhaal over verdriet en weigeren je lot te ondergaan.


zondag 6 augustus 2017

Angela Flournoy || The Turner House


Het gaat natuurlijk om de mensen in het huis van de familie Turner, een grote familie met dertien kinderen in Detroit. Die kinderen zijn inmiddels uitgevlogen en wonen al lang niet meer thuis, moeder Turner heeft haar intrek genomen bij oudste zoon in verband met ziekte. De vraag 'wat gaan we doen met het huis?'  combineert Flournoy behendig met een crisis bij oudste zoon en jongste dochter en de algehele malaise in Detroit.

Het huis dat ooit in een prima buurt stond (weliswaar met de nadruk op afro-amerikaanse bewoners) staat met dank aan de bankencrisis financieel onderwater in een verlopen buurt met een hoog gehalte aan criminaliteit en druggebruik. De trots van de oorspronkelijke huiseigenaren die ooit uit het diepe zuiden van Amerika naar Detroit trokken op zoek naar een baan – en daar ook in slaagden – is ver te zoeken. Het huis van de familie Turner staat daarmee synoniem voor het verval van grote steden met traditionele industrie.

Flournoy concentreert haar verhaal rond drie kinderen en de start van de relatie tussen hun ouders. Ze laat zo zien hoe afro-amerikanen zich een plek veroveren in de maatschappij, de een succesvoller dan de ander. De problemen die ze ondervinden hebben gedeeltelijk te maken met huidskleur en afkomst, gedeeltelijk met karakter. De oudste is een perfectionist die vindt dat alle jongere broers en zussen naar hem moeten luisteren, jongste zus blijkt verslavingsgevoelig, haar oudere broer een opportunist. Flournoy laat vooral mooi zien hoe elk kind zijn of haar rol in het gezin speelt zonder dit echt in de gaten te hebben. En hoe zij soms in reactie op hun familieleden beslissingen nemen waar ze later hartgrondig spijt van krijgen.

The Turner House wordt nergens echt scherp of hard. De roman deed mij sterk denken aan zo'n typische Amerikaanse serie over een gezin. Ups en downs passeren de revue maar altijd een beetje soft-focus. Zo'n serie waar je in lekker makkelijke kleding voorzien van een warme kop thee weggedoken onder een warm dekentje op de bank naar kijkt en bij jezelf denkt 'he lekker'. Niets mis mee hoor! Ik heb de roman juist daardoor met veel plezier gelezen.



zondag 30 juli 2017

Charlotte Wood || The Natural Way of Things

Om nu te zeggen dat Charlotte Wood niet kan schrijven, nou nee. Om nu te zeggen dat ik niet af en toe gegrepen werd door haar beschrijvingen van de ontberingen die haar hoofdpersonen moeten ondergaan, nou nee. Om nu te zeggen dat de opbouw van de roman niet deugde, nou nee. Ik snap gewoon niet waar The Natural Way of Things nu om draait. Ik heb niet het flauwste vermoeden wat Wood beoogt met haar verhaal over een groep vrouwen die gevangen gezet wordt in een kamp ergens in de Australische outback.

Een kleine twintig vrouwen ontdekken dat zij gevangen gehouden worden ergens op een verlaten plek in de Outback; een groot elektrisch hek zorgt ervoor dat ontsnappen onmogelijk is, de bewakers zijn wreed, het eten slecht en monotoon. Een en al ellende dus. Het antwoord op de vraag 'waarom?' wordt nooit gegeven. Als lezer kun je slechts vermoeden dat het iets te maken heeft met hun sexualiteit. De een is de minnares van een belangrijk politicus, de ander de sporter die haar trainer heeft aangeklaagd voor verkrachting. Het lijkt erop dat ze stuk voor stuk afgestraft worden omdat ze op de een of andere manier het nieuws gehaald hebben door hun vrouwzijn.

Tijdens hun maandenlange gevangenschap vervallen zij allemaal in een patroon dat bij elk van hen past. Dus brengen drie dames complete dagen door met het verwijderen van ongewenste haargroei, terwijl iemand anders besluit op konijnen te gaan jagen en weer iemand anders op zoek gaat naar die ene giftige paddestoel. The Natural Way of Things voegt zich in het cliché van het thema: laat een groep mensen ergens stranden en zie wat er gebeurt.

Wat mij bezighoudt is de vraag waarom de groep vrouwen daar beland is. Zou het kunnen dat zij als achtergrond dienen voor de enkeling die aan haar omstandigheden ontsnapt? Hetzij door zelfmoord te plegen, hetzij door wanneer bevrijding eindelijk nabij is te kiezen voor een leven in de natuur. Een leven waarin kleding, make-up, haar of sexualiteit geen rol spelen. En dat vind ik eng aan The Natural Way. Ik snap niet waar Wood naartoe wil: veroordeelt zij vrouwen voor hun seksualiteit, vindt zij dat we natuurlijker moeten leven of is dit verhaal bedoelt om te laten zien dat erge omstandigheden het beste in je naar boven kunnen halen. Ik weet het niet maar in alle gevallen vind ik de maatregel te bizar om geloofwaardig te zijn. En daarmee verwordt een goed geschreven roman een vehikel voor iets dat ik of niet wil snappen of niet geloof.


vrijdag 21 juli 2017

Ann Patchett || Commonwealth

In Commonwealth laat Patchett zien wat er gebeurt wanneer twee getrouwde mensen met gezin verliefd worden. Het verhaal begint vrij traditioneel met de eerste ontmoeting, verteld vanuit het oogpunt van de bedrogen echtgenoot in spe. Daarna combineert Patchett een enorme sprong in tijd met de standpunten van de kinderen die tegen wil en dank mee moeten in de nieuwe levens van hun ouders.

De schrijfster laat mooi zien welk effect de scheiding heeft op hun jonge levens. Langzaam maar zeker wordt bovendien duidelijk dat een tragische gebeurtenis een zo mogelijk nog groter effect zal hebben. Omdat het verhaal niet lineair verteld wordt, krijgt de lezer de waarheid in sprongen te lezen. En dat werkt. De structuur van de roman tilt deze net even op boven ' ach, best aardig'.

Commonwealth is helaas nergens overweldigend. Patchett heeft hoop ik bewust gekozen voor een nogal kabbelende vertelstijl waarin ze veel aandacht besteed aan ontmoetingen en specifieke momenten in de levens van haar hoofdfiguren. De interactie tussen de personen telt, niet zozeer wat er gebeurt. Omdat Patchett steeds kleine stukjes neemt uit afwisselende levens, bouwt de lezer nergens een relatie op met een hoofdpersoon; we gluren af en toe bij iemand naar binnen en blijven als lezer op afstand.

Zo heel af en toe deelt Patchett een speldenprikje uit maar daar blijft het bij. De roman werkt weliswaar toe naar de onthulling van de tragische gebeurtenis, maar die wordt bijna terloops onthuld. Het effect is dat Commonwealth boeit maar niet beklijft. De roman is zeker niet onaardig om te lezen maar om nu te zeggen een meesterwerk, nou nee.