vrijdag 31 oktober 2014

Akhil Sharma || Family Life

Stel je voor dat je samen met je ouders vanuit India emigreert naar de Verenigde Staten. Daar gaat in eerste instantie alles goed: je vader en moeder hebben redelijke banen, je broertje kan naar een goede school en jij past je aan de omstandigheden aan. Dan duikt je broer het zwembad in, stoot zijn hoofd en blijft drie minuten onder water. Zijn zware hersenbeschadiging beïnvloedt vanaf dat moment het leven van Ajay en zijn ouders. Moeders leeft alleen nog maar voor haar oudste zoon, vader raakt aan de drank en Ajay groeit op in een gezin waarin alles draait om de zorg voor een zwaar-gehandicapte broer. Zijn doorzettingsvermogen zorgt er voor dat hij uiteindelijk geaccepteerd wordt op Princeton, een dijk van een baan krijgt en zijn ouders genoeg geld kan geven om verplegers in te huren voor hun andere zoon. En de ideale - Indiase - vrouw vindt. Dé ingrediënten voor een melodrama eerste klas ware het niet dat Sharma het verhaal onderkoeld en met voldoende afstandelijkheid - af en toe aanschurkend tegen ironie - vertelt. En ware het niet dat Sharma in Family Life even onderkoeld vastlegt hoe Indiase Amerikanen zich aanpassen, of niet. Ja, ook hun kinderen worden gepusht om een zo goed mogelijke opleiding te verdienen, maar voor de examens gaan ze eerst even bij de familie van Ajay langs met de vraag om een zegening door de opofferende moeder en de zieke zoon. Hypocrisie is de Indiase samenleving ook niet vreemd. Op het moment dat bekend wordt dat Ajay's vader drinkt, verdwijnt iedereen uit hun omgeving; op het moment dat Ajay geaccepteerd wordt op Princeton, stromen uitnodigingen voor etentjes binnen.
Family Life schurkt bijna tegen een rapportage aan, maar dan wel op de juiste momenten voorzien van precies de juiste dosis emotie. De manier waarop schrijver Hemingway de jonge Ajay beïnvloedt om zijn ervaringen om te zetten in short stories bijvoorbeeld maar ook de subtiele opmerking die middelbare school-vriendinnetje Minakshi maakt wanneer ze hoort dat Ajay's vader alcoholist is. In een gemeenschap waarin kinderen alleen maar positief horen te spreken over hun ouders merkt zij alleen maar op 'I don't like my father'. Subtiel en emotioneel. Family Life is een ingetogen pareltje. In net iets meer dan 200 pagina's schetst Sharma een prachtig beeld van een familie en een gemeenschap in een ver vreemd land. Absoluut de moeite van het lezen waard.


zaterdag 25 oktober 2014

Curtis Sittenfeld || Sisterland

Ik heb Sisterland besteld bij de bieb, omdat columniste Aaf Brandt Corstius - erg leuk - zo enthousiast was over Curtis Sittenfeld. Ik moet bekennen dat ik haar enthousiasme niet volledig deel. Sisterland is zeker een aardige roman, ik zal ook niemand afraden om deze te lezen. Een meesterwerk van Amerika's beste schrijfster (niet mijn woorden) is Sisterland wat mij betreft zeker niet.

Sisterland gaat over de tweeling Vi and Kate, de laatste vertelt het verhaal. Het is al snel duidelijk dat ze lichtelijk neerkijkt op haar dikke, wat warrige, sociaal niet echt succesvolle zus. Het is jammer dat Vi ervoor kiest om haar diensten te verkopen als medium en niet net als Kate haar paranormale gaven onderdrukt en een normaal leven leidt: man, twee kindertjes, huis tuin auto, carrière even op een laag pitje om voor de kinderen te kunnen zorgen.
En dan voorspelt Vi een aardbeving in St. Louis, met nationale media-aandacht als gevolg. En weer kijkt Kate wat bezorgd mee. Ze heeft er absoluut geen vertrouwen, dat Vi zichzelf redden. Vervolgens verergert ze zelf eea door spontaan tegen Vi te zeggen dat de aardbeving op 16 oktober plaats zal vinden. Of de aardbeving vervolgens plaatsvindt is niet zo belangrijk, wat er verder gebeurt op 16 oktober wel. Sittenfeld schetst namelijk een mooi beeld van twee opgroeiende zussen, ying en yang, die om verschillende redenen kiezen om hun paranormale gaven al dan niet te gebruiken. Sisterland gaat over opgroeien, over relaties en vriendschappen, over keuzes maken. Uiteindelijk blijkt Vi degene die haar leven op de rit krijgt door haar voorspelling en alle commotie erom heen. Zij snapt dat wat zij voelt door de mensen om haar heen anders geïnterpreteerd kan worden (wie was degene die concludeerde dat de door haar voorspelde aardbeving in St. Louis plaats zou vinden?). Zij blijft haar paranormale gaven gebruiken maar brengt haar leven wel in rustiger vaarwater, onder andere door niet langer weg te rennen voor de vrouw die haar helemaal het einde vindt maar door haar letterlijk te omarmen. Kate daarentegen creëert haar eigen chaos. Ze is bang, vertrouwt niet op haar eigen gevoelens, zet haar echtgenoot Jeremy onder druk en doet uiteindelijk op 16 oktober iets waardoor ze haar huwelijk zwaar op het spel zet, een figuurlijke aardbeving. Dan snapt ze pas dat omgaan met haar gaven niet veel verschilt van (leren leven). De ingevingen die ze krijgt moet ze net zo leren interpreteren als de mensen om haar heen en wat zij doen en zeggen: Kate snapt eindelijk dat het leven een kwestie is van keuzes maken, van consequenties accepteren en leren van je fouten.


dinsdag 21 oktober 2014

Meg Wolitzer || The Interestings

Amerikaanse critici waren laaiend enthousiast over The Interestings, het was hét boek dat je in 2013 gelezen moest hebben. Dus reserveerde ik het bij de bieb, wachtte maandenlang totdat ik het eindelijk mocht ophalen, viel vervolgens steeds in slaap wanneer ik begon te lezen en bleef zitten met een vaag ontevreden gevoel. Best een aardig boek, die Interestings, maar hét boek van het jaar? Na een nachtje slapen wist ik waarom het voor mij blijft steken in aardig maar niet meer: Wolitzer is aan de ene kant te uitvoerig en aan de andere kant te beperkt.
Wolitzer vertelt het verhaal van zes vrienden die zichzelf tijdens een zomerkamp 'de interessanten' noemen. Zij focust met name op Jules, Ash en Ethan. The Interestings beslaat zo'n 30 jaar uit hun leven en alles wat de moeite van het vermelden waard is, wordt genoemd. Wolitzer meldt dus ook dat Jules jaloers is op Ash en Ethan en dat dit haar leven en haar huwelijk met Dennis van tijd tot tijd negatief beïnvloedt. Wat Wolitzer niet doet is fatsoenlijk uitleggen waarom Jules zo jaloers is. Het feit alleen dat zij op jonge leeftijd haar vader verloor en dat haar eigen familie zo burgerlijk is, voldoet toch niet helemaal zou je zo zeggen. Wolitzer blijft aan de oppervlakte hangen en geeft vooral veel voorbeelden van het succes van Ash en Ethan, van de worsteling van Jules en Dennis maar waarom Jules al die jaren bevriend blijft met de twee mensen op wie ze ook afgeeft is niet helemaal duidelijk. Het is al helemaal niet duidelijk waarom ze klakkeloos accepteert dat Goodman, de broer van Ash en ook een 'interessante', natuurlijk niet zijn ex-vriendin Cathy, ook lid van het clubje, heeft verkracht. Dat Ash en haar ouders Goodman verdedigen en Cathy afvallen is nog tot daar aan toe maar waarom vraagt Jules zich geen moment af waarom Goodman het land uitvlucht en zijn proces niet afwacht? Is ze zo bang dat ze haar vrienden verliest? En zo ja, wat maakt dat ze zo bang is? Dat antwoord geeft Wolitzer nooit. Dat Wolitzer wel in staat is tot die verdieping van haar personages bewijst ze wanneer ze een hoofdstuk lang aandacht besteed aan Jonah. Jonah, de muzikale zoon van een folkzangeres, wordt een jaar lang uitgenodigd door een vriend van haar moeder. Deze heeft ontdekt dat Jonah niet alleen goed gitaar speelt maar ook mooie nummers componeert. Jonah krijgt zonder het te weten drugs, slaat dan aan het componeren en blijft zijn hele lang bang voor de gevoelens die hij door de drugs krijgt. Hij denkt dat er iets met hem aan de hand is en vermijdt jarenlang relaties en muziek. Het hoofdstuk is wat mij betreft een hoogtepunt in het boek, omdat het de kern van Jonah raakt. Die kern blijft ver weg als het gaat om Jules, Ash en Ethan, toch de hoofdpersonages. Zij blijven in feite stereotypes: de succesvolle trouwe dochter van rijke ouders met een nietsnut als broer, de creatieveling die een imperium opzet en de trouwe lichtelijk jaloerse vriendin die altijd in de schaduw van haar vrienden is blijven staan. En dan bekruipt mij het gevoel 'heb ik dit niet al eerder gelezen of gezien?". Wolitzer heeft geen onverdienstelijke roman geschreven maar ze doet Jules, Ash en Ethan onrecht door hun personages niet verder uit te diepen. Ik vermoed dat 'Amerika' dit prima vindt, zeker gezien het feit dat Wolitzer natuurlijk zaken als AIDS en 0911 nadrukkelijk aandacht geeft, maar voor mij  blijft het hele boek daardoor teveel een verzameling van feiten en gebeurtenissen. Ik heb Jules, Ash en Ethan nooit echt leren kennen en dat vind ik jammer, The Interestings leken namelijk wel de moeite waard om beter te leren kennen.


donderdag 16 oktober 2014

Amanda Coe || Getting Closer

Virago vroeg via twitter om recensenten voor een roman die zij binnenkort gaan uitgeven. Dat wilde ik best doen. Nog niet in de winkel dus, laat staan in het Nederlands.

Getting Colder draait voornamelijk om disfunctionele mensen en hun relaties, verstoorde relaties wel te verstaan. In de roman ontmoeten Patrick, Nigel en Louise elkaar bij de begrafenis van Sara, geliefde van Patrick, moeder van Nigel en Louise. Het gaat er bepaald niet hartelijk aan toe, het is duidelijk dat alle aanwezigen zich niet op hun gemak voelen en het liefst zo snel mogelijk weer uit elkaar willen. Niet zo vreemd gezien het feit dat Sara ooit Nigel en Louise heeft achtergelaten om een stormachtige affaire te beginnen met Patrick. Nigel is naar kostschool verscheept, Louise is bij haar tante gedropt, Sara laat zo heel af en toe iets van zich horen. Moeder en kinderen zien elkaar niet of nauwelijks. Het is dan ook niet vreemd dat Nigel een wat afstandelijke man is geworden met maag- en darmklachten en dat Louise te jong moeder is geworden van twee kinderen met wie het allemaal mis dreigt te gaan. Door de begrafenis ontmoeten de drie elkaar opeens vaker, iets waar ze nog steeds geen enkel plezier aan beleven. Patrick wordt daarnaast verbaasd door de komst van een jonge studente die claimt met een onderzoek naar zijn toneelstukken bezig te zijn. In de werkelijkheid blijkt al snel dat ze vooral geïnteresseerd is in zijn ruime landelijke woning in Cornwall. Ze heeft er zelfs een huwelijk met de oude man voor over om het te mogen opknappen en bewonen. Vooruitlopend op zaken start ze alvast met de keuken.
Door terugblikken en oude brieven wordt langzaam maar zeker duidelijk dat Sara bepaald geen onschuldig slachtoffer is geweest, de disfunctionaliteit is met haar begonnen. Ja, Patrick heeft druk op haar uitgeoefend om haar kinderen achter te laten maar om nu te zeggen dat ze daar erg bedroefd over was, nee.
Er gebeurt weinig in de roman, deze draait voornamelijk om de hoofdpersonen en hun reactie op elkaar. Onverwachte wendingen zitten met één uitzondering die ik niet zal verklappen vooral in de ware aard van mensen. Patrick die daadwerkelijk diepbedroefd is om de dood van een vrouw die hem in latere jaren diep ging haten, Louise die ondanks haar moederkip-gedrag, bereid is veel op te offeren voor haar kinderen, Nigel die al jaren een geheim met zich meedraagt en, een leuke verrassing, James de zoon van Louise die richting werkloosheid lijkt te drijven maar die al lang weet wat hij in de toekomst wil gaan doen en die bovendien een superneef blijkt te zijn voor zijn twee jonge neefjes.

Coe schrijft ook voor tv, het verbaast mij dan ook niet dat ik tijdens het lezen een helder beeld kreeg van de personages. Dat is het knappe aan Getting Colder: redelijk stereotype personages worden zo beschreven dat ze toch op één of andere manier eruit springen. Ik zie het wel verfilmd worden voor BBC, Channel 4 of ITV.


maandag 13 oktober 2014

Howard Jacobson|| J

Waarschuwing: ik onthul in deze blog veel over de inhoud. Ik ben niet enthousiast over dit boek en kan dat alleen uitleggen door zaken weg te geven. Wil je J nog lezen, stop dan nu.




In J heeft een catastrofe plaatsgevonden waardoor een bevolkingsgroep uitgeroeid is. Deze catastrofe - dat wat gebeurd is, als het al gebeurd is, heeft geleid tot het besluit om conflict te mijden. Dus wordt de catastrofe doodgezwegen, leest men alleen lectuur, kijkt alleen naar soaps en luistert alleen naar ballads. Het resultaat: mensen gedragen zich als pubers, zoeken een uitlaatklep in erotiek en drank en langzaam maar zeker groeien frustraties en irritaties. Een ambtenaar zoekt de oplossing in het weer toestaan van spanning en conflict, op een nogal onorthodoxe wijze. Deze dame, Ez, gelooft namelijk dat alles weer goed komt indien de maatschappij weer een zondebok krijgt - eventuele nakomelingen van het ooit uitgeroeide volk. Dus regelt zij een ontmoeting tussen Ailinn en Kevern en zorgt ze ervoor dat ze een relatie krijgen. Ailinn en Kevern weten niet dat ze afstammelingen zijn van het uitgeroeide volk, ze reageren allebei op verschillende wijze wanneer Ez de waarheid onthult. Ailinn gaat mee in het plan van Ez en raakt tegen de met elkaar gemaakte afspraak in zwanger. Zij accepteert de rol die Ez haar heeft toebedeeld in het weer tot leven wekken van een zondebok. Kevern daarentegen is volledig van slag en vreest het ergste. Hij pleegt zelfmoord.

Dit had een mooi boek kunnen worden ware het niet dat 1. het nogal irriteert dat Jacobson het volk nooit met naam noemt terwijl aan alle kanten duidelijk is dat het om Joden gaat. Ja, ik snap dat hij dit doet omdat de maatschappij in zijn boek de naam ook mijdt maar naar mijn mening voert hij het te ver door. 2. Jacobson gebruikt veel woorden veel gebeurtenissen en veel personages op te weinig pagina's, waardoor ik sterk de indruk kreeg dat de roman rommelig en overvol was. Wat mij betreft typisch zo'n geval van of schrappen of uitbreiden. 3. Hoe reëel is het dat Ailinn in een kwestie van enkele weken toegeeft aan Ez en de oermoeder wordt van een nieuwe generatie Joden? Bepaald niet dacht ik toch zo. En al helemaal niet Ailinn, het past niet bij haar personage. Voor mijn gevoel raffelt Jacobson dit cruciale besluit bovendien af. Ik vroeg me 10 pagina's voor het einde serieus af hoe J zou eindigen en was lichtelijk verbaasd toen bleek dat Ailinn zwanger was en Kevern zelfmoord pleegde. Het ging mij iets te snel.

J staat op de shortlist van de Booker Prize 2014. Mij verbaast dat, maar ja, ik heb het boek waarmee Jacobson eerder won na zo'n 40 pagina's weggelegd omdat ik het vreselijk vond. Ik ben bang dat het tussen Jacobson en mij nooit goed gaat komen.



zaterdag 11 oktober 2014

Richard Flanagan || The Narrow Road to the Deep North

Er zijn van die onderwerpen waar je niet zoveel van afweet. Zo leek Wereldoorlog Twee altijd iets dat zich vooral afspeelde in Europa en oh ja, ook in Azië. Ik kende natuurlijk The Bridge over the River Kwai waarin heroïsche Britse officieren de Japanners (uiteindelijk) saboteerden en de levenslange haat van cabaretier Wim Kan die Japan en de Japanners nooit kon vergeven voor wat zij hem en vele Nederlanders hadden aangedaan tijdens de bouw van de spoorlijn naar Birma. Na het lezen van The Narrow Road to the Deep North kan ik me daar iets bij voorstellen. Flanagan beschrijft de martelingen en afranselingen van de krijgsgevangenen nauwgezet en laat niets aan de verbeelding over. Datzelfde geldt overigens voor het kleine inkijkje dat hij geeft in de psyche van twee Japanse officieren. Zij weten  niet beter dan dat zij vechten en wellicht sterven voor de keizer en zijn rijk. Dat die spoorlijn er moet komen, dat is nu eenmaal opdracht en die krijgsgevangenen moeten het toch een eer vinden dat ze voor de keizer mogen sterven. Op het moment dat het zelfs majoor Nakamura teveel wordt (hij weet best wel dat hij een onmogelijke opdracht heeft gekregen) neemt hij nog wat meer drugs (nodig om de malaria tegen te gaan maar zwaar verslavend) en geeft vervolgens zo stoned als maar wat opdracht tot nog harder werken, tot afranseling totdat de dood erop volgt. Chirurg Dorrigo Evans, doet zijn best om de wreedheid van Nakamura enigszins in te tomen maar moet vaak machteloos toezien. Het is dan ook niet vreemd dat hij bij terugkeer in Australië niet meer in staat is tot normaal menselijk contact. Hij is afstandelijk en vlucht in zijn werk en vele buitenechtelijke relaties. Die afstandelijkheid wordt gereflecteerd in de schrijfstijl van Flanagan. Tijdens de eerste 50 pagina's vroeg ik me af waarom mensen enthousiast waren over deze roman met zijn wat hoekige schrijfstijl. En toen ging Flanagan over naar het krijgsgevangenenkamp in Birma en .hing ik aan zijn lippen. Flanagan slaagt er namelijk in de kameraadschap van de mannen volledig en ontroerend tot leven te brengen. Hij slaagt er bovendien in het kamp en de jungle op een bijna poëtische en filosofische manier te beschrijven. Hij is tenslotte meer dan duidelijk over zijn walging voor Japanners die officieren privileges verstrekken (zij hoeven niet te werken aan de spoorlijn en krijgen geld voor eten, kleding ed) en voor de officieren die deze privileges nog accepteren ook. Dorrigo pikt zodra hij kan hun geld in om eten en medicijnen voor de zieken te kopen en zet ze aan het werk in het kamp zelf. Flanagan is ook vernietigend over het feit dat na WO 2 de geallieerden minder streng waren voor hooggeplaatste Japanse officieren dan voor officieren met een lagere rang en soldaten. De doodstraf voor oorlogsmisdaden blijkt vaker gegeven aan het voetvolk dan aan de toplaag van de bevolking waarvan de geallieerden vermoedden dat zij hun kennis, macht en rijkdom nodig hadden (in de strijd tegen de Russen bijvoorbeeld). Flanagan keurt deze praktijk duidelijk af en laat de Koreaan, ooit in het leger gegaan omdat hij zo zijn arme familie van eten kon voorzien, zich afvragen waarom hij moet sterven terwijl de keizer gewoon lekker keizer kan blijven. Idd, krom.
The Narrow Road to the Deep North is meer dan een verslag van een gruwelijke periode in de geschiedenis. Het is een roman die een beladen onderwerp koppelt aan een prachtige vertelstijl en een kunstig opgebouwde structuur. Ik snap waarom deze roman genomineerd is voor de short list van de Man Booker Prize 2014.

De titel is gebaseerd op een oud Japans gedicht, in de roman een favoriet van majoor Nakamura.

The months and days are the travellers of eternity. The years that come and go are also voyagers. Those who float away their lives on ships or who grow old leading horses are forever journeying, and their homes are wherever their travels take them. Many of the men of old died on the road, and I too for years past have been stirred by the sight of a solitary cloud drifting with the wind to ceaseless thoughts of roaming.

http://en.wikipedia.org/wiki/Oku_no_Hosomichi#The_text




zondag 5 oktober 2014

Ali Smith || How to Be Both

Short List Booker Prize 2014

In How to Be Both koppelt Ali Smith op geraffineerde wijze twee levens aan elkaar. Van het boek blijken twee versies te circuleren: in het ene start de lezer met Renaissance schilder Francesco, in het ander met 21e eeuwse George. Mijn boek startte met Francesco, wat niet meteen het makkelijkste deel is. Francesco is namelijk een geest die zich vijf eeuwen na zijn dood openbaart in een galerij waar één van zijn schilderijen hangt. Omdat Francesco zelf niet in de gaten heeft wat er aan de hand is, springt hij van de hak op de tak en lijkt het boek pagina's lang een verward gedicht. Pas na een poosje krijgt je in de gaten dat Francesco commentaar geeft op zijn eigen schilderij. Daarna krijgt Francesco zichzelf in de hand en neemt hij ons mee in zijn leven en dat van het jonge meisje dat zijn schilderij aandachtig bestudeert. Zijn leven is een prachtig betoog over vriendschap, zijn passie voor kleuren en schilderen, zijn vriendschappen en zijn werk. Tegen de tijd dat hij zijn dood herinnert, wordt zijn taalgebruik weer rafeliger. Hij verdwijnt weer. Het verhaal gaat verder met George, een puber die net haar moeder verloren heeft. Zij gaat gebukt onder het verdriet en heeft moeite om haar leven weer op te pakken, de herinnering aan een reis naar Italië helpt. In Italië hebben ze de fresco's bekeken van een vrij onbekende schilder. Fresco's die opvallen door het kleurgebruik en de onconventionele manier waarop de schilder mensen heeft geschilderd. George denkt terug aan dit bezoek en aan de gesprekken die zij met haar moeder heeft gevoerd. Die gingen bepaald niet over koetjes en kalfjes, haar moeder probeerde George duidelijk te laten nadenken over zaken. Alleen zien wat er aan de oppervlakte gebeurde was niet genoeg, George moest van haar op zoek naar wat er onder dat oppervlakte gebeurde.
George zoekt voortdurend naar wat er onder het oppervlakte speelt (ook in verband met de dood van haar moeder), Francesco is niet wat hij lijkt. De overeenkomsten tussen hen beide dragen bij aan de impact van het boek. Deze overeenkomsten zijn subtiel en verrassen de lezer bijna. Doordat Smith ons in het ene verhaal laat kennismaken met het voornaamste personage uit het andere verhaal bouwt zij spanning op; je wordt als vanzelf nieuwsgierig wat er met het jonge meisje aan de hand is. Ik vermoed dat andersom, voor de lezers die starten met George, de nieuwsgierigheid naar Francesco een belangrijke rol speelt.
Smith slaagt erin zowel Francesco als George tot leven te brengen. Op een of andere manier raakten beide mij. Ik was bijna verdrietig toen ik de laatste pagina van het boek bereikt bleek te hebben. Ik had nog uren kunnen doorlezen. How to Be Both is poëtisch, filosofisch en bepaald niet makkelijk om te lezen. Het is echter ook gevoelig en teder. Smith heeft een prachtige roman afgeleverd die mij nog steeds bezig houdt. Het is één van de weinige romans die ik eigenlijk meteen weer opnieuw zou willen lezen. How to Be Both bereikt daarmee het effect dat Francesco wil bereiken met zijn schilderijen: kijken, weer kijken en steeds iets nieuws ontdekken. Wat mij betreft een waardige kandidaat voor de Booker Prize 2014.