Toen ik door mijn blog bladerde, op zoek naar de romans die
me dit jaar van mijn sokken hadden geblazen, bleek wat een goed leesjaar 2021
is geweest. Ik kwam tot wel 10 romans waaruit ik eigenlijk geen keuze wilde
maken. Tien romans die me veel leesgenot hebben gegeven, die vaak terecht
genomineerd werden voor prestigieuze prijzen. En vervolgens aan de
verwachtingen voldeden. Nu ik naar de lijst kijk, merk ik zelfs dat ik ook in
deze tien geen nummer één wil aangeven. Ze waren gewoon allemaal goed. Dus in willekeurige
volgorde …
Susanna Clarke || Piranesi
Susanna Clarke won terecht de Women’s Prize voor deze fantastische roman waarin
werkelijkheid en fantasie een complex spel met elkaar spelen. Clarke heeft een mysterieuze roman geschreven met een
ontwapenende hoofdpersoon. Clarke speelt bovendien met de structuur van
haar roman. Soms bevinden we ons in het heden, soms neemt ze ons mee terug naar
een eerdere of andere wereld, met als resultaat dat zij de lezer voortdurend
uitdaagt om mee te bewegen, mee te gaan in andere concepten. Ik was onder de
indruk van Piranesi.
Yaa Gyasi || Transcendent Kingdom
Ik sloot hoofdpersoon Gifty al snel in
mijn hart. Zij is het hartverwarmende middelpunt van een roman die de pijnlijke
vinger legt op racisme en op gevoeligheid voor verslaving. Onrecht keert keer
op keer terug in Transcendent Kingdom, soms subtiel soms met keiharde feiten. Transcendent Kingdom kun je niet lezen zonder
je bewust te worden van de ongelijkheid die het leven van zoveel mensen
beheerst, van de kansen die hen bewust ontzegd worden. Gifty bleek het figuurlijke
zonnetje in huis.
Anna Hope || Expectation a Novel
Hope neemt ons mee in het
leven van drie vriendinnen en laat op meesterlijke wijze zien dat geen van hun
levens perfect is. Hope slaagt erin hun problemen maar ook de mooie momenten in
hun leven levensecht te beschrijven. Er is geen enkel moment dat je denkt ‘nou
nee, dit is echt wel wat vergezocht’. Een hype die terecht bleek.
Kazuo Ishiguro || Klara and the Sun
Ishiguro laat keer op keer zien
dat hij tot de top behoort. Klara is geen uitzondering. De dreiging in de
dystopische roman zit steeds op afstand, met verwijzingen naar akelige
gebeurtenissen zonder zelf hard of bruut te worden. Klara laat ons kennis maken
met een beangstigende wereld. Het is weer de kracht van Ishiguro dat hij die
wereld schetst door ons deze te laten zien vanuit de ogen van een onvolkomen
wezen, dat hij met subtiele verwijzingen een keiharde wereld schetst achter de
bijna dromerige die hij ons op papier voor tovert. Prachtig.
Daisy Johnson || Sisters
Johnson heeft de plot van
haar ijzingwekkende roman perfect opgebouwd. Langzaam maar zeker onthult
Johnson steeds meer aanwijzingen. Uitermate gecontroleerd, goed gedoseerd en
steeds op het juiste moment. Het zorgt ervoor dat je als lezer op het puntje
van je stoel zit en wil weten wat er nu gebeurd is in het leven zussen July en
September. Johnson speelt met haar lezers en onthult in de laatste hoofdstukken
de gewenste en de echte waarheid onthult, dit past perfect bij de opbouw van de
gehele roman en sorteert het precies het juiste effect.
RC Sheriff || A Fortnight in September
The Fortnight is een
plaatje, een prachtig portret van een eenvoudige, liefdevolle familie. The
Fortnight in September is meer dan een beschrijving van een vakantie. Het is
een ingetogen familieportret dat laat zien hoe enkele hoogtijdagen een
doorgaans saai en soms zwaar leven dragelijk maken. De roman is al bijna een
eeuw oud, nieuwe generaties Stevens leiden levens die in essentie niet zo veel
verschillen. De roman is daarmee tijdloos en herkenbaar.
Richard Powers || Bewilderment
Powers is al sinds jaren één
van mijn favoriete schrijvers. Meestal met complexe romans die zorgvuldig
opgebouwd zijn. Ook Bewilderment is een knap geschreven roman waarin Powers
wederom laat zien dat hij structuur (alleen maar korte hoofdstukken),
schrijfstijl (geweldige samengestelde zinnen waarin geen woord of komma
verkeerd staat) en inhoud weergaloos weet te combineren. Bewilderment
is daarnaast ook de roman geworden Powers op magistrale wijze de wanhoop van
een vader laat zien. Emotie en feitelijke gebeurtenissen leiden samen tot een
hartverscheurend einde dat je vanaf het begin voelt aan komen.
Damon Galgut || The Promise
De terechte winnaar van de
Booker Prize een 2021: een knappe roman waarin we via de perspectieven van vier
hoofdpersonen niet alleen een blik kunnen werpen op hun levens maar ook vrij
subtiel de situatie in Zuid-Afrika meekrijgen. Galgut speelt fantastisch met de
stijlelementen die hij tot zijn beschikking heeft. De perspectiefwisselingen in
combinatie met de karaktertyperingen leveren een scherpe roman op die in weinig
woorden heel veel vertelt. De vele perspectiefwisselingen dragen bovendien bij
aan een zekere lichtheid in de roman, iets dat gezien het best wel pittige
onderwerp welkom is. The Promise is het type roman dat in je hoofd blijft
hangen. Het onderwerp is universeel en tijdloos. Galgut is gelukkig het type
schrijver bij wie de literaire kwaliteit niet ondergeschikt raakt aan de
boodschap. Hij slaagde erin ze te verenigen.
Lauren Groff || Matrix
Groff heeft ons verblijd met
een knap geschreven roman met vele lagen van betekenis. De wereld oppervlakkig
gezien, iets meer onder het oppervlakte en steeds dieper naar binnen. En dat
allemaal vanuit een klooster in de 10e eeuw. Matrix is een roman met meerdere lagen. Je kunt de roman lezen als een
spannend verhaal over de groei van een klooster. Je kunt in Matrix echter ook
lezen hoe in de Middeleeuwen (en nog lang daarna) met vrouwen omgegaan werd.
Matrix laat zien dat ook in onze huidige maatschappij een hoge positie van
vrouwen nog niet als vanzelfsprekend is. Matrix kan ook een allegorie zijn voor
een maatschappij of organisatie in verandering. Marie laat zien wat er allemaal
voor elkaar gekregen kan worden wanneer een daadkrachtige leider het heft in
handen neemt.
Nathan Harris || The Sweetness of Water
Harris heeft een gelaagde
roman geschreven met een duidelijke maar genuanceerde boodschap, hoofdpersonen
die zorgvuldig opgebouwd zijn en omstandigheden waarin goed of fout niet altijd
even simpel te definiëren zijn. The Sweetness of Water is een prachtige roman,
waarin schrijver Harris de vinger op vele pijnlijke plekken legt. Hij blijft
echter consequent genuanceerd, de roman wordt nergens schreeuwerig. Juist de
nuance legt bloot waar menselijk gedrag onherroepelijk in de jaren die volgen
tot veel geweld en vele misstanden zal lijden.