dinsdag 22 september 2015

Sunjeev Sahota >> The Year of the Runaways

Ondanks alle geweld en onderdrukking is The Year of the Runaways een boek over hoop: op een nieuwe, betere toekomst voor jezelf en je familie in een ver land. The Year is ook een boek over alle ontberingen die zogenaamde gelukszoekers ondergaan voordat ze hun eigen land verlaten, tijdens de reis en vooral nadat ze eenmaal in het beloofde land zijn aangekomen - Groot Brittannië in dit geval; of het nu gaat om de verkoop van je nier, het aangaan van een wurglening of het tijdelijk trouwen met een onbekende vrouw. Deze roman zou eigenlijk verplichte literatuur moeten zijn voor iedereen die oordeelt dat economische vluchtelingen maar thuis moeten blijven, in India in dit geval. Voor twee van de drie hoofdpersonen geldt dat in ieder geval niet. De een, Tochi, wordt tijdens relletjes levend verbrand omdat hij toevallig uit de verkeerde, lage kaste komt; de ander, Avtar, wordt ontslagen omdat de zoon van de baas nu eenmaal niet ontslagen kan worden. En tja, wat doe je dan als er echt nergens werk te bekennen is. Voor nummer 3, Randeep, ligt het toch wat anders: hij komt uit een gegoed milieu en verknalt zijn eigen toekomst wanneer hij het meisje waarop hij verliefd is aanrandt. 'Nee' was toch echt 'nee'. De roman volgt de jonge mannen op weg naar en in Engeland. Romantische beelden over India worden meteen de kop ingedrukt: corruptie, discriminatie en geweld zijn aan de orde van de dag. Niet dat het in GB veel beter is: de mannen moeten bedelen om werk, worden zwaar onderbetaald en uitgebuit en kunnen elk moment vervangen worden. Twee of zelfs drie baantjes zijn aan de orde van de dag. De tijdelijke echtgenote van Randeep, Narinder, is weliswaar in Engeland geboren maar heeft als vrouw in een conservatief Sikh gezin geen enkele kans op een eigen leven. Haar keuze om Randeep te helpen heeft uiteindelijk zware consequenties voor haar verdere leven. The Year is zeker geen makkelijke roman, de inhoud is confronterend en, zeker wanneer je zoals ik 's morgens in de trein leest, bepaald geen comfortabele ochtendlectuur. De vriendschap die zich met horten en stoten ontwikkelt tussen Avtar en Randeep is een positieve noot, de opoffering van Narinder en de vraagtekens die zij steeds meer zet bij de zogenaamd menslievende tempel die werkloze mannen niet toestaat in het tempelcomplex onderdak te zoeken, maken dat het geloof van de lezer in de mensheid niet meteen onderuit gaat.  Ik was bovendien erg blij dat de roman afsluit met een vooruitblik naar 10 jaar later. Of het grote succes de mannen dan eindelijk is komen aanwaaien verklap ik niet, wel dat ze niet meer noodgedwongen wonen in vieze volle huizen of uitgebuit worden. The Year is dus geen comfortabele roman, Sahota is gelukkig wel een begenadigd schrijver die zowel India als Groot Brittannië prachtig beschrijft en zijn vier hoofdpersonen geweldig neerzet. Je moet voor the Year af en toe alleen een sterke maag hebben.


woensdag 16 september 2015

Chigozie Obiama || The Fishermen

Shortlist Booker Prize 2015

Let op! Ik kan alleen maar iets over deze roman vertellen door de inhoud weg te geven!

Ik heb wisselende gevoelens over The Fishermen. Dat heeft vooral te maken met het feit dat ik persoonlijk aanhikte tegen de tragische gebeurtenissen en dan met name hun oorzaak. Ik vond de schrijfstijl van Obiama prachtig, Hij formuleert mooi en kiest zijn woorden zorgvuldig. Ook de opbouw van de roman is knap en doeltreffend. Zo heeft elk hoofdstuk de titel van het dier waarmee één van de hoofdpersonen wordt vergeleken. De roman speelt in de jaren negentig in Nigeria en ook de contrasten in dat land in die tijd zijn treffend verwoord: de economische ontwikkelingen en het voetbalteam dat Olympisch kampioen wordt maar ook de gewelddadigheden van opeenvolgende om de macht strijdende fracties en het oervaste geloof in voorspellingen. Dat laatste blijkt van enorme invloed op het leven van vier jonge broers. Wanneer een zwerver voorspelt dat de oudste broer gedood zal worden door een visser, gelooft hij de waanzinnige man meteen. De vier broers zijn door hun vader benoemd tot vissers, niet van vis maar van successen, en de arme jongen is ervan overtuigd dat één van zijn broers hem zal vermoorden. Vanaf dat moment mijdt hij zijn broers, die natuurlijk niet begrijpen wat er aan de hand is. Vader is grotendeels afwezig in verband met zijn werk, moeder heeft geen invloed op de knul, de situatie loopt daardoor langzaam maar zeker uit de hand en eindigt in een ruzie tussen de twee oudste broers. Het resultaat is dramatisch: de oudste wordt neergestoken, de jongere pleegt zelfmoord. Alsof het nog niet erg genoeg is dat twee pubers sterven omdat ze geloven in de voorspelling van een gek, besluiten daarna de twee jongere broers wraak te plegen. De jongste, ik-persoon Ben, aarzelt en moet worden overgehaald, maar uiteindelijk doden de twee de arme zwerver. Helaas voor hen worden zij gezien door soldaten. Zoon één besluit op de vlucht te slaan, Ben besluit te blijven om zijn ouders niet nog meer verdriet te doen. Zes jaar later eindigt het boek met zijn vrijlating uit de gevangenis en het vermoeden dat zijn broer hem bij het ouderlijk huis opwacht, Mijn probleem met de roman is, dat ik het allemaal wat veel vind. Ja, ik wil best geloven dat bijgeloof een verwoestend effect kan hebben op een mensenleven maar gut, vier broers? Obiama had mij waarschijnlijk overtuigd indien hij zich iets ingehouden had. Het resultaat is, dat ik The Fishermen een goede roman vindt maar zeker niet overweldigend. Vergeleken met eerdere Booker-genomineerden vind ik deze persoonlijk te magertjes. Zeker de moeite van het lezen waard maar niet goed genoeg in vergelijking met voorgangers.


dinsdag 8 september 2015

Anna Smaill || The Chimes

The Chimes is een toekomstroman met een vrij bekend thema: na een ingrijpende gebeurtenis heeft een kleine groep de macht gegrepen en onderdrukt het gewone volk. Eén of meerdere dappere helden besluiten hun leven te wagen om de machthebbers van hun troon te stoten, daarbij uit onverwachte hoek geholpen. In The Chimes is de ingrijpende gebeurtenis een aanval met een wapen, ‘het carillon’, de kleine groep een elite van priesters die het volk onderdrukt door hen te bewerken met een lichtere versie van het carillon. Ziekte en geheugenverlies zijn het gevolg, alleen keurig werkende mensen blijven van dit lot gespaard. Twee jongelingen, Simon en Lucien, blijken in staat het carillon te vernietigen. In The Chimes wordt niet gecommuniceerd via geschreven taal maar via muziek. Boeken en uitingen van het schrift zijn door de priesters vernietigd; hun doel: orde bewaren en chaos voorkomen. En natuurlijk slaan ze in dat doel een beetje door.

Ik merkte tijdens het lezen dat ik het thema te uitgekauwd vond . Smaill is niet de eerste die ons verblijd met een boek over de wereld en haar bevolking na een ramp. Ik moet zeggen dat ik het boek ook steeds minder interessant vond naarmate de queeste van Simon en Lucien een grotere rol ging spelen. Daarvoor vond ik vooral de Dickensiaanse wijze waarop Smaill London beschrijft goed. Ik voelde en rook zo ongeveer de modder waarin beide jongens een groot deel van hun dag doorbrengen. Hun speurtochten naar metaal die leiden door oude metrobuizen en het riool zijn bijna tastbaar. Ook de angst van Simon om zijn geheugen te verliezen, wordt door Smaill prachtig beschreven, hij doet wanhopig zijn best om met kleine voorwerpen de herinneringen aan zijn moeder en aan gebeurtenissen te bewaren. Zijn schrikbeeld: de zombie-achtige mensen die hun geheugen volledig kwijt zijn en door de stad dwalen.

The Chimes boeide op de momenten dat Smaill vertelde: de stad komt tot leven, de angst van Simon is invoelbaar. De uitwerking van haar thema vind ik minder. Het is al te vaak gebruikt in boek en film. De toevoeging van muziek had speciaal kunnen zijn ware het niet dat ik moeite had om mij voor te stellen hoe eea zou kunnen werken. En ik kan me zomaar voorstellen dat ik niet de enige ben die de beschrijvingen van Smaill niet helemaal kan volgen. Ik vrees dat ik The Chimes vooral onbevredigend vind.