zondag 25 juli 2021

Charlotte McConaghy || Migrations (The Last Migration)

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: McConaghy bewijst met Migrations dat een toekomstroman met een duidelijke boodschap ook een verdomd goede roman kan zijn. Eentje met een goede opbouw, mooi geschreven en sterke karakterontwikkeling. De kwaliteit van Migrations laat de boodschap des te harder aan komen.

In de wereld van Franny Stone leven bijna geen dieren meer in het wild. Vissen, zoogdieren en vogels: ze zijn bijna uitgestorven. Franny besluit een laatste vlucht van enkele Noordse Sterns te volgen. Ze heeft drie vogels van een zender voorzien en manipuleert de bemanning van een vissersboot om met haar vanuit Groenland naar de Zuidpool te varen. De boot heet Saghani: de Raaf. Voor Franny die een speciale relatie heeft met raven en kraaien een teken dat het voorbestemd is.

Het is vanaf het begin duidelijk dat Franny niet meteen de gemiddelde persoon is. Zo heeft ze absoluut geen zitvlees, echtgenoot Niall heeft vanaf de eerste minuut van hun relatie moeten aanvaarden dat Franny ruimte nodig heeft en af en toe letterlijk wegvlucht. Ze hebben één duidelijke afspraak: ik laat je los op voorwaarde dat je steeds bij mij terugkomt. En dat doet Franny, keer op keer. Het is overduidelijk dat haar liefde voor Niall groter is dan de dwang om alleen de wereld over te reizen.

McConaghy bouwt haar roman niet lineair op. Haar roman is onderverdeeld in drie duidelijke delen. Die delen beslaan het verleden maar ook momenten in Franny’s leven. Soms gaan deze terug naar haar prille jeugd, soms zijn die recenter. Het effect is dat langzaam maar zeker onthuld wordt waarom Franny is wie ze is. En waarom ze zo bang is dat haar neiging om nooit op een plek te blijven genetisch bepaald is. De belangrijkste mensen in haar leven blijken allemaal weggegaan te zijn, om welke reden dan ook. Het wordt ook steeds duidelijker dat Franny nog steeds lijdt onder de consequenties van een zwaar traumatische gebeurtenis. Pas aan het einde van de roman wordt duidelijk hoe heftig die gebeurtenis was en hoe deze haar leven heeft beïnvloed.

De relatie met Niall blijkt de meest bestendige in Franny’s leven. In de gesprekken die Niall en Franny voeren laat McConaghy zien dat zij in staat is de balans te houden tussen boodschap en lyrisch schrijven. Niall is bioloog en vecht een zo goed als verloren strijd tegen de teloorgang van de natuurlijke wereld. Hij lijdt onder het feit dat steeds meer dieren het onderspit delven, dat economische belangen nog steeds voorop staan. Hij begrijpt niets van Franny maar wist vanaf het eerste moment dat hij de rest van zijn leven met haar wilde doorbrengen.

De liefdesrelatie van Niall en Franny zit diep. Hoe diep ga ik nu niet uitleggen, dan geef ik teveel van de plot weg en dat zou zonde zijn. Neem gerust van mij aan dat de hele roman eigenlijk gebouwd is rondom hun relatie, rondom het feit dat Niall op zijn plek blijft, Franny reist en dat het daarom niet vreemd is dat zij de barre tocht naar de Zuidpool op zich neemt.  De liefdesrelatie maakt het voor McConaghy ook mogelijk dat zij steeds meer over het karakter en leven van Franny onthult. Dat van Niall blijft daarbij onderbelicht: hij is de wetenschapper die een hekel heeft aan zijn bemiddelde moeder en die een verloren strijd strijdt.

Migrations eindigt optimistisch, passend bij de hechte relatie tussen Niall en Franny. Zij heeft een belofte gedaan aan hem, die moet worden nagekomen. Waarom dat zo belangrijk is moeten jullie vooral zelf ontdekken: ik verklap het niet. Het optimistische einde past ook bij de lange zoektocht naar zichzelf om haar trauma te verwerken. En om heel eerlijk te zijn: af en toe is het ook wel fijn indien ook een toekomstroman niet alleen pessimistisch is.

Migrations heeft mij in positieve zin verrast. McConaghy laat zien dat er een balans mogelijk is tussen een loodzware zeer duidelijk aanwezige boodschap en de kwaliteit van haar roman. Verfrissend in een tijd waarin een wat rammelende roman als meesterwerk gepresenteerd wordt omwille van de dringende boodschap. McConaghy laat zien dat het ook anders kan. Top!



zondag 18 juli 2021

Daisy Johnson || Sisters

Haar tweede roman, Everything Under, had al veel indruk gemaakt. Sisters scoorde goed in alle recensies. Ik was dan ook zeer benieuwd of Johnson ook met deze roman indruk zou maken. Het antwoord: ja.

Aan het begin van Sisters reizen moeder Sheela en puberdochters July en September naar een verlaten huis, ergens aan de kust in Noord-Engeland. Er is iets gebeurd op school waardoor Sheela letterlijk wegvlucht met haar twee meiden. Wat al snel duidelijk wordt, is dat September een behoorlijke stempel op het gezin drukt. En niet altijd in positieve zin. 

September, de dochter van haar eerst vertrokken daarna overleden vader in gelijkenis en karakter, is dominant en om het zacht uit te drukken niet bepaald aardig voor haar jongere zusje. Zo laat zij July een spelletje spelen waarbij deze alles moet doen wat haar zus zegt wanneer een zin begint met ‘September says’. Neem van mij aan dat de opdrachten aan July extreem en soms ronduit gevaarlijk zijn. Toch voert July ze allemaal uit.

July is een verlegen kind dat volledig beheerst wordt door haar zus. Moeder Sheela ziet met lede ogen toe hoe haar dochters een wereld op zich vormen en haar buiten sluiten. Zelfs wanneer ze eenzaam en alleen in hun huis zitten en het duidelijk is dat July eigenlijk met haar moeder wil praten, kiest ze toch steeds voor September. De ongezonde situatie is beklemmend, Johnson bouwt de mate van beklemming gestaag op. Het is duidelijk dat er iets absoluut niet in orde is.

Wanneer je Sisters uit hebt, wordt helemaal duidelijk hoe knap Johnson de plot van haar roman heeft opgebouwd. Zo duiden subtiele hints al op de waarheid, waarom eet September bijvoorbeeld nooit? Maar ook de structurele opbouw van de roman is een direct resultaat van wat er op die school gebeurd is. Bijna mysterieuze gebeurtenissen in het huis versterken het effect. Zo spelen July en September verstoppertje in het huis en blijkt de vindplaats van September bizar. Ook de ‘one-night stand’ die September met een jonge knul uit de buurt heeft, bevreemdt: wie heeft nu met wie gevreeën?

Langzaam maar zeker onthult Johnson steeds meer aanwijzingen. Uitermate gecontroleerd, goed gedoseerd en steeds op het juiste moment.  Het zorgt ervoor dat je als lezer op het puntje van je stoel zit en wil weten wat er nu gebeurd is. En, ik vermoed dat ik daar niet alleen in stond, of July alstublieft los kan komen van haar dominante op het wrede af zus. De tweestrijd in het hoofd van July neemt steeds meer plaats in beslag. Ook hiervoor geldt: de precieze opbouw van Johnson zorgt voor een gestaag groeiende uitermate effectieve spanningsboog. 

De uiteindelijke ontknoping is ijzingwekkend. Het feit dat Johnson met haar lezers speelt en in de laatste hoofdstukken de gewenste en de echte waarheid onthult, zou gezien kunnen worden als een goedkoop stijlelement, in dit geval past het bij de opbouw van de gehele roman en sorteert het precies het juiste effect. 

Ja, Sisters is dus een waardige opvolger van Everything Under. Johnson laat zien dat ze een uitstekende schrijver is die weet hoe ze een roman moet opbouwen en haar lezers mee sleurt in de gebeurtenissen. Een absolute aanrader. 



zondag 11 juli 2021

Tara June Winch ||The Yield

Tara June Winch pakt haar onderwerp grondig aan: ze laat haar lezers op niet mis te verstane wijze kennis maken met de gruwelijke wijze waarop Aboriginals in Australië vanaf het eerste begin behandeld zijn door de mensen die hun land van hen stalen. The Yield is een boek geworden dat geen ruimte laat om te ontsnappen aan het racisme en het daaraan gekoppelde gedrag. Of het daarmee een literair meesterwerk geworden is? Nee, niet echt.

The Yield zet drie perspectieven in. Dat van August, een jonge vrouw die terugkeert naar haar geboortegrond voor de begrafenis van haar opa. Het woordenboek dat die opa, Albert Gondiwindi aan het schrijven is en brieven, memoires van de predikant die de missiepost heeft gebouwd waar August is opgegroeid, Prosperous House.

August is verhuisd naar Engeland, daar verdient ze de kost met allerlei baantjes in de bediening. Echt succesvol is ze niet, ze lijkt bovendien een eetprobleem te hebben. Haar terugkeer en daaraan gekoppeld de ontdekking dat haar oude huis moet wijken voor een tinfabriek maken dat August geconfronteerd wordt met zaken uit het verleden en deze niet meer kan negeren. De dood van haar vader, haar moeder in de gevangenis , haar zus spoorloos verdwenen, het komt allemaal keihard terug. Voor het eerst sinds tijden keert bovendien het besef terug wie ze is, dat ze een Gondiwindi is. Nadat ze eerst lijkt weg te zakken in depressie, begint een wanhopige zoektocht naar haar opa’s woordenboek; voor haar de manier om haar afkomst te erkennen en haar geboortegrond te redden. Op dat moment krijgt de roman een bijna Amerikaans ‘eenling tegen ... (vult u maar in) ’ karakter te krijgen.

Winch wisselt de hoofdstukken August af met woordenboek en memoires. Dat woordenboek gaat verder dan alleen een omschrijving van woorden. Opa vertaalt maar duidt bovendien met voorbeelden. Die voorbeelden werpen een blik op Gondiwindi- gewoontes en leefstijl, de voorbeelden gaan ook in op de misstanden waarmee ook de Gondiwindie-Aboriginals geconfronteerd zijn. Het feit bijvoorbeeld dat hij op jonge leeftijd verbannen werd naar een kostschool, lynchings, de bittere armoede. Confronterend.

Ook de memoires van de predikant gaan uitvoerig in op de vele misstanden: het geld en goederen die nooit aankomen, de vele verkrachtingen, de lynchpartijen. Ze tonen ook het onvermogen van een enkeling om er iets tegen te doen. De predikant probeert maar faalt; hij negeert de grootste misstanden in de hoop dat hij daarmee de rest kan redden. Daar staat tegenover dat hij als predikant, als missionaris alle Aboriginals in een hok duwt. Zijn missie wordt hun tehuis, hun eigen wijze van leven moeten ze opgeven. Ook hij heeft moeite om te accepteren dat hun manier van leven klopt.

De manier waarop Winch haar roman heeft opgebouwd maakt dat die traag op gang komt. Pas tegen 2/3e, op het moment dat August vechtlust begint te vertonen, komt de roman op gang. De onderbrekingen met memoires en woordenboek gecombineerd met de lethargische houding van August halen het tempo er letterlijk uit. De continue stroom van misstanden maakt het er niet makkelijker op. Het was schokkend om te lezen hoe Aboriginals behandeld zijn, wat dit betekent voor hun leven ook nu nog en hoe het ook nog steeds speelt. 

The Yield is het type roman dat grote waarde heeft om de misstanden die de auteur laat zien. Dat de roman geen grote literaire waarde heeft, mede omdat de auteur zoveel van die misstanden wil laten zien, doet niet af aan de waarde die The Yield heeft. Het is een monument voor een volk dat nog steeds vecht om een plek binnen, of juist buiten, de maatschappij op te eisen.

The Yield gaat in op het feit dat Aboriginals hun grond kunnen terug eisen wanneer ze daadwerkelijk kunnen aangeven dat die ooit van hun was. Met gebruiksvoorwerpen, een nog levende taal of een begraafplaats. The Yield laat ook zien dat dit recht vaak spaak loopt op de grote economische belangen van bijvoorbeeld mijnen. Een bezoek aan een  museum in Adelaide heeft mij duidelijk gemaakt dat er niet één Aboriginal-volk is maar er een grote verscheidenheid in volkeren. 



zondag 4 juli 2021

Waarschuwing

Ik hoop dat de blog nog via de mail doorgestuurd wordt. Ik ga de komende weken kijken of ik een nieuwe mailverbinding tot stand kan brengen. Vind je het risico te groot dat je mijn blog niet meer via de mail gaat ontvangen? Abonneer je dan via Bloglogin / Follow My Blog With Bloglogin 

Hopelijk lukt dat en kun je me zo blijven volgen!



Abi Daré || The Girl With the Louding Voice

 

Ik las deze roman in een week waarin weer bericht werd over de ontvoering van Nigeriaanse scholieren. Hoofdpersoon Adunni is nooit ontvoerd, ze is wel op 14-jarige leeftijd uitgehuwelijkt en verkocht aan een rijke ondernemer. Nigeria is duidelijk geen veilige plek voor jonge mensen om op te groeien. Daré’s roman vertelt vrees ik het verhaal van vele Nigeriaanse jonge vrouwen.

Adunni wordt door haar vader uitgehuwelijkt, omdat hij geld nodig heeft. Haar echtgenoot is op zoek naar een derde echtgenote, omdat zijn andere echtgenotes alleen maar dochters hebben gebaard. Haar werkgeefster is een puissant rijke vrouw die Adunni maar één keer per dag eten geeft en haar volledig uitbuit maar die keer op keer accepteert dat haar eigen echtgenoot haar bedriegt en mishandelt.

Daré heeft de roman geschreven vanuit het perspectief van Adunni en daar zit wat mij betreft meteen de zwakte van de roman. Adunni is een meisje van 14 met een beperkte opleiding die niet alles snapt wat er om haar heen gebeurt. Ze komt vooral over als iemand die niet snapt wanneer ze haar mond moet houden en daardoor de mensen om haar heen (te) vaak irriteert. Je kunt dat zien als dom maar ook als heldhaftig. Ze schijnt veel in haar mars te hebben maar waarom is mij niet helemaal duidelijk.

Adunni zegt regelmatig dat ze een stem wil hebben, dat ze op wil komen voor andere jonge vrouwen. Ze heeft de mazzel dat zij twee mensen ontmoet die haar wijzen op de mogelijkheid om een beurs te krijgen voor een opleiding. Zonder deze mensen was ze waarschijnlijk net als haar voorgangster in het huis van Big Madam verkracht door haar echtgenoot, mishandeld en het huis uitgezet. The Girl with the Louding Voice laat wat dat betreft vooral zien dat je om verder te komen in het leven niet voldoende hebt aan je eigen kracht en doorzettingsvermogen.

Vond ik The Girl With the Louding Voice een goed boek? Nou nee, niet echt. Daarvoor vond ik de schrijfstijl van Daré ietwat te eenvoudig en de ontwikkelingen in haar verhaal te veel van dik hout zaagt men planken. Haar hoofdpersonen zijn clichés, ze dienen een doel in het verhaal. Big Madam laat vooral zien dat succes niet meteen garant staat voor mededogen of geluk; kok Kofi is de spreekwoordelijke steun op de achtergrond, Ms Tia de Nigeriaanse met Westerse opvoeding die nogal naïef haar weg vindt in de wereld van rijke Nigerianen. Het eenzijdige perspectief is beperkend, ik kan me zomaar voorstellen dat een roman waarin ook het perspectief van Big Mama of Ms Tia was verwerkt een veel interessanter en lezenswaardiger boek had opgeleverd. 

Is The Girl With the Louding Voice een boek dat gelezen moet worden? Ga, als het erom gaat dat de lezer zich bewust wordt van het feit dat jonge vrouwen niet eens zo ver van ons vandaan vaak op gruwelijke wijze misbruikt worden. Adunni geeft hen een stem en die stem moet gehoord worden.