zondag 25 november 2018

David Garnett || Lady into Fox

Lady into Fox is een paar jaar geleden herontdekt, de roman is jaren geleden al uitgekomen maar was een beetje aan de aandacht ontsnapt. De heruitgave in 2017 leidde tot een ware triomftocht voor deze korte roman.

Wat in de eerste plaats opvalt is de plek die de verteller inneemt. Deze persoon is nadrukkelijk aanwezig, vertelt wat er is gebeurd, geeft commentaar maar onthult af en toe ook iets over zijn persoonlijke leven. Het is ook duidelijk dat hij terugkijkt op iets dat jaren geleden gebeurd is, in een tijd die inmiddels voorbij is, in een Engeland dat als dusdanig niet meer bestaat.

Daarnaast valt natuurlijk op dat iets dat tegenwoordig al snel het stempeltje ‘phantasy’ opgeplakt zou krijgen, in de handen van Garnett onbetwistbaar realistisch blijft. Dat de echtgenote in een vos verandert is een gegeven. Er wordt weliswaar kort stil gestaan bij het waarom maar daarna gaat Garnett met name in op wat het doet met het echtpaar. De correcte, keurige schrijfstijl zonder al teveel opsmuk benadrukt de realiteit.

Lady into Fox lijkt vooral te gaan over de vraag hoe mensen met een plotselinge verandering in hun leven omgaan, hoe ze omgaan met een afwijkend element in hun leven. Omdat de echtgenote in een vos verandert, is de verandering nu natuurlijk extreem. Feit blijft dat echtgenoot en echtgenote zich moeten aanpassen aan de nieuwe situatie. Hoe hen dat lukt is het ware onderwerp van Lady into Fox. De extreme situatie maakt dat je als lezer met je neus gedrukt wordt op het feit dat verandering aanpassing vraagt. Van beide kanten.

Lady info Fox is een korte roman, geschreven in keurig, afstandelijk wat ouderwets aandoend Engels. Die schrijfstijl, al dan niet zo bedoeld, benadrukt de extreme situatie waarin het echtpaar zich opeens bevindt. Garnett blijft ook keurig op afstand van te intieme details in het dagelijkse leven van het echtpaar, hij laat de omstandigheden voor zich spreken.

De opbouw van de roman is eenvoudig: er gebeurt iets en we blijven de gebeurtenissen lineair volgen. Heel af en toe kijkt Garnett in een tussenzin even terug of vooruit. Spannender wordt het niet.

Probleem met een roman die door iedereen om je heen de hemel ingeprezen is, is dat je deze al met hoge verwachtingen gaat lezen. Die verwachtingen zijn voor een groot deel waargemaakt. Lady into Fox is door het onderwerp en de wijze waarop Garnett het aanpakt een bijzondere roman. In deze tijden van Brexit duwt Garnett zijn lezers (weer) subtiel op de noodzaak tot veranderen, de angst voor verandering. Of het de beste roman is die ik sinds tijden gelezen heb? Hm, nee, die verwachting is niet waargemaakt. Maar wel een hele goede.




zondag 18 november 2018

Rachel Kusk || Transit & Kudos

Deel 2 en 3 van de Outline trilogie

http://booksandliliane.blogspot.com/2015/05/rachel-cusk-outline.html


Cusk heeft een trilogie geschreven waarin schrijfster Faye haar gesprekken met de mensen die zij ontmoet met ons deelt. Transit focust op de tijd net na haar scheiding, Kudos speelt zich bijna volledig af op literaire festivals waar Faye, inmiddels weer getrouwd, acte de présence geeft.

Twee dingen vallen op in de Outline trilogie: informatie over Faye zelf krijgen we bijna alleen maar zijdelings; zelfs haar naam wordt slechts een keer per roman genoemd. De mensen die zij ontmoet daarentegen leggen hun ziel en zaligheid in hun gesprekken bloot. Eigenlijk is de Outline trilogie een verzameling korte verhalen die verbonden worden door verteller Faye, met als extra bonus af en toe een kijkje in haar eigen leven.

De gekozen vorm stelt Cusk in staat om haar lezers heel wat inkijkjes te geven in onze maatschappij en dan vooral man-vrouw verhoudingen. Daarnaast krijgen we ook aardig wat literaire ontboezemingen van auteurs die hun verhaal kwijt kunnen bij Faye. Het filosofisch gehalte is behoorlijk hoog. Het is verrassend hoe persoonlijk de verhalen zijn die Faye krijgt te horen. En daar zit wat mij betreft de zwakte van de roman: hoe aannemelijk is het dat iemand in de loop van drie-vier dagen festival de biechtmoeder is van iedereen die ze ontmoet. Zonder dat haar gesprekspartners ook maar enige respons van haar krijgen.

Zeker in Kudos is het aantal verhalen dat onze ik-persoon tot zich neemt groot en zonder uitzondering zwaar op de hand. In Transit bood de verbouwing van haar huis nog enige verlichting en gelegenheid om ook iets over Faye zelf te onthullen. Kudos bestaat voor een groot deel uit filosofische en maatschappij-kritische overpeinzingen. Het einde van de roman laat dat zien: Faye zwemt in de zee en heeft een strand gekozen dat een ontmoetingsplek lijkt voor homoseksuele mannen. Een van hen staart haar aan terwijl ze ronddobbert terwijl hij (naakt) in de zee plast: ‘I looked into his cruel,merry eyes, and I waited for him to stop.’

Gelukkig schrijft Cusk mooi en is het geen straf om haar romans te lezen. Ze weet bovendien hoe ze op het juiste moment net even iets van Faye zelf de roman in moet gooien, (telefoongesprekken met haar zoons bijvoorbeeld). Ik vermoed dat de trilogie vooral tot zijn recht komt wanneer je deze langzaam leest en even pauze neemt tussen de gesprekken. Dan kan de betekenis van de gesprekken landen. Heb je geen tijd, haast? Laat de roman dan vooral nog even op je nachtkastje liggen. En laat je vooral niet gek maken door de vele lovende reacties op de trilogie.





zondag 11 november 2018

Martha Conway ||The Floating Theatre

The Floating Theatre speelt zich af in het zuiden van de Verenigde Staten, in de tijd dat slavernij nog een feit was. Een varend theater biedt de mogelijkheid slaven te bevrijden, maar eerst moet hoofdpersoon May zich bewust worden van het onrecht.

May is een naaister die met haar nicht Comfort, een actrice die over haar eerste jeugd is, door het land trekt. Wanneer Comfort de mogelijkheid krijgt haar acteertalent in te zetten in bijeenkomsten van abolitionisten laat ze nicht May zonder pardon stikken. Na de eerste schok zoekt en vindt zij een baan, bij een varend theater. Zij overtuigt eigenaar Hugo dat ze de plek van zijn overleden zus kan innemen en mag starten als kaartverkoper, publicist, naaister, pianist en nog veel meer.

Het leven op de boot valt May zwaar. Ze is het niet gewend om met veel mensen in een kleine ruimte te wonen, ze snapt niet dat haar directheid niet altijd gewenst is. Langzaam maar zeker gaat ze het leven op de boot meer waarderen en vv. Hugo, de acteurs en knecht Leo nemen haar op en accepteren haar lichtelijk onaangepast gedrag. Ik vermoed dat May in deze tijd een leuk rugzakje zou hebben gekregen.

May’s leven verandert nog meer wanneer ze het verzoek krijgt om ‘s nachts slaven van de ene kant van de rivier naar de andere te roeien. Ik zal niet verklappen hoe dit afloopt.

Ik vermoed dat Conway haar aandeel aan de geschiedenis van de slavernij heeft willen leveren door te belichten hoe aan de ene kant mensen vechten voor vrijheid van de tot slaaf gemaakten en aan de andere kant vooral de financiële problemen zien wanneer slavernij zou stoppen. May is de ideale hoofdpersoon voor deze roman, omdat zij alles zwart-wit ziet. Conway’s confronteert haar lezers niet met de wreedheden jegens de tot slaaf gemaakten. Zij laat hooguit door objecten zien dat die wreedheden gepleegd worden: boeien voor kleine kinderen, geselpalen, te krappe kooien.

Conway struikelt een beetje over de karakterontwikkeling, die is namelijk voor zover aanwezig vrij cliché. May ontmoet een groep mensen die haar blik verruimen, ze leert zich aan te passen en iets minder zwart-wit te kijken. En ze wordt natuurlijk verliefd op Hugo. Vrij voorspelbaar. De andere personen in de roman zijn vooral stereotypen die het verhaal ondersteunen.

The Floating Theatre is een amusante roman met een serieuze ondertoon. Ik heb me best vermaakt met May en haar avonturen, diepgang in de aanpak van het onderwerp en de personages ontbrak echter. May is aandoenlijk maar o zo voorspelbaar.


zondag 4 november 2018

Willy Vlautin || Don’t Skip Out On Me

Ik las Willy Vlautin meteen na Milkman van Anna Burns en een groter contrast kon er niet zijn. Van zwaar symbolisch en verstikkend naar realistisch en soepel geschreven. Wat niet wil zeggen dat het onderwerp van Don’t Skip Out On Me licht en luchtig is, verre van dat. De twee hoofdpersonen uit Vlautin’s roman worstelen met de beroerde voorwaarden die het leven hen gegeven heeft. Ze blijven echter van begin tot einde ‘nette mensen’ met wie je volledig meeleeft. De tekst op de achterkant, “Willy Vlautin will break your heart with his hardscrabble characters”, bleek volledig te kloppen.

Horace Hopper is een jonge vent van gemengde Ierse, Indiaanse en nog meer afkomst. Aan de start van de roman woont hij op de boerderij van de Reeses, een echtpaar dat hem in huis heeft genomen nadat zijn familie hem liet stikken. Horace heeft één grote ambitie: hij wil professioneel bokser worden. Om een of andere reden, zwaar beïnvloed door een zelfhulpboek, heeft hij bedacht dat hij alleen aanzien krijgt, slaagt in zijn leven indien hij de ranch verlaat en iets gaat doen waarvoor hij keihard moet werken en, vooral, moet lijden. Hij ziet niet dat hij net zo, en misschien meer, kan slagen door de ranch over te nemen en er een florerend bedrijf van te maken.

Mr Reese, in de zeventig, worstelt met zijn schapenboerderij. Horace is eigenlijk de enige reden dat die überhaupt nog draait. Hij laat de knul met pijn in zijn hart gaan, hij weet namelijk dat Horace mentaal niet in de wieg gelegd is voor boxer en het zeer zwaar zal gaan krijgen. Hij weet ook, dat hij zijn dromen voor de ranch zal moeten opgeven. Met zijn slechte rug kan hij de boel in zijn eentje niet draaiende houden. De dochters van het echtpaar Reese wonen ver weg, zij zullen niet terugkeren naar het gehucht waar zij zijn opgegroeid.

Zowel Horace als Mr Reese zijn door en door goede mensen. Het doet gewoon pijn om te lezen dat Horace door zijn beroerde jeugd niet in staat is om te zien waar zijn toekomst ligt. Hij wil een man worden en vindt dat hij alles in zijn eentje moet doen. De jongen die in de roman meerdere malen zijn goede hart laat zien en mensen, ook mensen die hij totaal niet ken, helpt en ondersteunt, is niet in staat om zelf om hulp te vragen. Hij raakt verstrikt in de te simpele les die hij heeft opgepikt uit een zelfhulpboek.

Vlautin laat door Horace en door mr en mrs Reese zien hoe zwaar het leven in Amerika kan zijn voor hardwerkende, eerlijke mensen. Zij proberen er het beste van te maken maar lopen tegen de keiharde wereld aan. Elke mep die Horace krijgt tijdens zijn gevechten doet pijn, elke verwonding die hij oploopt een volgend bewijs dat hij op het aanbod van de Reeses om de ranch over te nemen in moet gaan. Maar hoe overtuig je iemand die dat ziet als het ultieme zwakteaanbod, als falen?

Vlauting schrijft Amerikaans soepel. Indien ik de ruimte van één lange leessessie had gehad, had ik Don’t Skip Out On Me waarschijnlijk in één ruk uitgelezen.  Ik heb op elke pagina meegeleefd met Horace en had hem het liefst in mijn armen genomen en tegen hem gezegd ‘kijk nu toch eens hoe geweldige jij bent, wat jij betekent voor andere mensen’. Ik leed met hem mee en hoopte tegen beter weten in dat hij tot inkeer zou komen. Don’t Skip Out On Me is een prachtige roman over twee prachtige mensen. Lezen zou ik zo zeggen.