dinsdag 26 januari 2016

Jonathan Franzen || Purity

Een woord dat me vooral te binnen schiet na het lezen van Purity is vakkundig. De associatie die ik absoluut niet heb is meeslepend. Ik vrees dat er geen moment was, dat ik bij mijzelf dacht 'ik wil nu doorlezen, ik wil weten wat er gebeurt'. Het is niet zo dat ik geleden heb bij het lezen van Purity maar om nu te zeggen dat ik heb genoten van de 540 pagina's? Nee. Zoals gezegd, aan Franzens vakmanschap lag het niet. De roman is knap gestructureerd, goed geschreven en werkt gestaag maar zeker toe naar de ontknoping. Die is wel weer geinig en reflecteert vooral de ontwikkeling die hoofdpersonage Purity beter bekend als Pip doorloopt. Zij is daarmee het enige personage dat een noemenswaardige ontwikkeling doormaakt. Bij alle andere personages ontbreekt die ontwikkeling volledig en is vervangen door een soort stereotype psychische afwijking. Ik vroeg me af en toe af of de kaft niet per ongeluk geplakt was op een boek van psychiater Oliver Sachs vol met interessante gevallen . Het beroerde is dat die opeenvolging van gestoorde mensen afleidt van serieuze zaken die Franzen aankaart: het effect van teveel rijkdom, opgroeien in een éénoudergezin en / of een dictatuur, het recht om informatie te verstrekken en te vergaren. Een van de hoofdpersonen is de grote concurrent van Assange die met met zijn Sunshine organisatie voortdurend geheimen onthult. Dat de man zelf een geheim heeft, zou juist versterkend kunnen werken. In dit geval is echter zo duidelijk dat de man geen geweten heeft, verslaafd is aan sex met (te) jonge meisjes en lichtelijk narcistische trekjes heeft, dat nut en noodzaak van zijn organisatie ergens tussen wal en schip belanden. Ik vroeg me steeds vaker af wat Franzen nu wilde: disfunctionele mensen beschrijven (en wellicht de oorzaak van het disfunctioneren) of maatschappelijke misstanden aan de orde stellen? Dat laatste had effectiever gekund met personages die min of meer normaal waren.
Ook een roman over gestoorde mensen kan meeslepend en fascinerend zijn. Daar zijn voorbeelden genoeg van. Franzen slaagt er wat mij betreft echter niet in om zijn personages aanstekelijk te maken, ze zijn gewoon vervelend. Franzens keuze om ellenlange hoofdstukken te schrijven, helpt daarbij niet. Ze halen vooral de vaart uit zijn roman. Het is een veeg teken dat ik voortdurend checkte hoe lang een hoofdstuk was en wanneer ik eindelijk weer wat lucht zou krijgen door een witregel.
Oftewel, houd je van vakkundig geschreven romans over lichtelijk tot zwaar gestoorde mensen dan vind je Purity waarschijnlijk een knappe prestatie. Houd je van romans die vallen in de categorie 'meeslepend', mijd Purity dan. Lezen hoort een genot te zijn, niet een verplichting.




Geen opmerkingen:

Een reactie posten