zondag 3 februari 2019

Aminatta Forma || Happiness

Happiness is een complexe roman die verschillende thema’s combineert tot één vloeiend verhaal: wilde dieren die onderdak zoeken in steden, oorlogstrauma’s, subculturen in de westerse maatschappij, afscheid nemen van geliefden, pijn.

Hoofdpersoon Jean bestudeert vossen in Londen. Ze bewondert de dieren die zich hebben aangpeast aan het leven in de stad, noodgedwongen. Er is onvoldoende ruimte voor hen op het platteland. Om financieel rond te komen ontwerpt ze wilde daktuinen. De tweede hoofdpersoon, Attila, is een psychiater die is gespecialiseerd in de behandeling van mensen met een oorlogstrauma. Hij is nauwelijks thuis in Accra (Ghana) te vinden, hij reist de hele wereld over om mensen te helpen. Jean en Attila ontmoeten elkaar wanneer zijn neefje vermist is.

Ze speuren hem op samen met Jean’s vossenmonitoringsgarde: bewakers, parkeerwachten, hotelpersoneel, een levend standbeeld. Via hen laat Forma haar lezers kennis maken met subculturen in de westerse maatschappij: mensen die hun geld verdienen met baantjes waarvoor mensen met een niet-westerse achtergrond worden geaccepteerd. Door hen ontdekt de lezer ook dat ons besef van geluk blijkbaar bepalend is voor een wereldwijd besef van geluk. Opgroeien in een welgesteld westers land of opgroeien in een land waar armoede, geweld en oorlog het leven bepalen maakt voor een ander besef van wat geluk is. Een kleine hint: voor Jean staat de naam Attila synoniem aan een wrede heerser, voor Attila is het een normale naam.

Happiness is een complexe roman die de lezer dwingt om te zien hoe alle verschillende verhaallijnen bij elkaar komen. Wat is de relatie tussen Attila’s ex-minnares met vergevorderde dementie en Jean’s scheiding? Waarom introduceert de jacht op coyotes en vossen die zich op verboden terrein begeven? Of Attila’s ervaringen als psychiater? Of het jonge neefje dat Jean weer doet ontdooien? Ze zijn allemaal onderdeel van een puzzel die leidt tot een belangrijke conclusie van Attila: de westerse wereld wil gerust gesteld worden, wil weten dat pijn behandeld kan worden, dat je een fort tegen verdriet kunt bouwen, dat een heftige emotie wil tot een trauma moet leiden. En op die manier veroordeelt deze westerse wereld andere wereldbewoners tot trauma’s die zij wellicht niet hebben. Omdat zij wel accepteren dat pijn en verdriet onderdeel van het leven zijn. 

De geforceerde relatie van de westerse maatschappij met wilde dieren is symbolisch. Wij applaudisseren wanneer reddingswerkers een walvis proberen te redden die de Thames op gezwommen is, vossen die in de stad leven zien we als ongedierte die troep maken en honden, katten en kleine kinderen belagen. Jean, de expert wordt afgemaakt omdat ze voor hun belangen opkomt. Zij loopt het risico een (social media) paria te worden. Een groot contrast met Attila die algemeen wordt gezien en gerespecteerd als de redder van mensen, een rol waarmee hij het steeds moeilijker krijgt.

Happiness gaat ook over liefde en menselijke warmte. Of liever gezegd, het gebrek aan. Wanneer de roman begint vervreemdt Jean van echtgenoot en zoon, Attila mist zijn plotseling overleden echtgenote. Jean leeft voor haar vossen, Attila gaat volledig op in zijn werk. Contact met nieuwe mensen om hen heen staat hen toe weer in contact te komen met hun eigen emoties.

Ik vermoed dat ik nog niet alle elementen uit Happiness gezien laat staan begrepen heb. Een tweede keer lezen laat vast zaken zien waar ik nu overheen gelezen ben. Ik houd gelukkig van romans die op puzzels lijken, Ik geniet ervan wanneer alle stukjes bij elkaar komen. Forma heeft mij zeer blij gemaakt.



Geen opmerkingen:

Een reactie posten