Margaret Atwood || The Testaments

The Booker Prize Shortlist 2019

Stel dat ik op een onbewoond eiland had gewoond en deze roman was bij mij aangespoeld. Ik had deze dan gelezen zonder enige voorkennis, ik had niet geweten dat een eerdere roman van Atwood fenomenaal verfilmd was en dat een mogelijk vervolg van The Handmaid’s Tale alleen al om die reden veel aandacht zou krijgen. Ik zou dan ook niet weten dat de Booker Prize jury in alle wijsheid besloten had deze roman al te nomineren voordat die uit was, dat diezelfde jury zichzelf rechtvaardigde met allerlei loftuitingen over hoe geweldig The Testaments wel niet is, dat de hype al gestart was voordat iemand ook maar een woord gelezen had.

Ik had de roman dan waarschijnlijk met plezier gelezen en had na afloop gezegd ‘aardig, geen meesterwerk maar ook zeker niet slecht’.  Met alle voorkennis en alle hoge verwachtingen kan ik alleen maar concluderen dat Atwood een goede roman heeft opgeleverd maar zeker niet het meesterwerk is waar de Booker-jury op duidt. Een duidelijke kwestie van hype dus.

Wat ik leuk vind aan The Testaments is dat Atwood ogenschijnlijk een nieuw verhaal start. We zijn terug in Gilead maar we krijgen het verhaal over Gilead nu uit drie monden te horen: tante Lydia, Agnes en Daisy, woonachtig in Canada. Tante Lydia’s verhaal is redelijk schokkend. Het laat zien hoe een vrouw met een prachtige carrière als rechter door omstandigheden, enigszins geholpen door wat dreiging met marteling, overstag gaat en het zwaar-religieuze regime in Gilead helpt. Zij houdt een dagboek bij en via dit dagboek neemt zij ons mee in geschiedenis en toekomst van Gilead. Hoe die toekomst eruit ziet verklap ik natuurlijk niet. Het is makkelijk te oordelen over tante Lydia maar ik zou niet weten wat ik zou doen indien ik in haar schoenen had gestaan. Ik hoop dat ik in ieder geval over haar uithoudingsvermogen zou beschikken.

Agnes en Daisy, twee jonge meiden, groeien onder andere omstandigheden op en voegen daardoor twee verschillende perspectieven toe aan de roman. Ook zij kijken vanuit de toekomst terug naar het verleden en vertellen wat er is gebeurd. Hoe is het om te groeien in Gilead in de wetenschap dat je weinig keuzes hebt: tante, echtgenote, Martha (huishoudster) of handmaid? Agnes weet niet beter en lijkt zich te schikken in haar lot. Hoe is het om op te groeien in Canada en dagelijks beelden te krijgen van Gilead? Bijvoorbeeld omdat de zogenaamde Pearl Girls ook in de winkel van jouw ouders op zoek zijn naar naïeve, verloren zieltjes (vrouwelijke wel te verstaan). En wat doe je dan indien in beide gevallen jouw hele bestaan gebaseerd blijkt op een welbedoelde leugen?

The Testaments leest vlot. Laten we wel wezen, Atwood heeft al lang bewezen dat ze goed kan schrijven. De roman is goed opgebouwd met steeds verschillende hoofdstukken waarin de drie vrouwen hun verhaal vertellen en terugblikken naar verschillende periodes in het verleden.  De drie verschillende perspectieven maken dat veel kanten op natuurlijke wijze belicht worden. De spanningsboog wordt goed opgebouwd. Ik wilde naarmate de roman vorderde echt wel weten hoe het allemaal zou gaan aflopen. En ook daarvoor geldt, dat is een ervaren rot als Atwood wel toevertrouwd.

Tante Lydia is een keiharde vrouw; je leest haar verhaal met gemengde gevoelens. Het is het verhaal van een intelligente, hoogopgeleide vrouw die een keuze heeft gemaakt en binnen die keuze er het beste van maakt. Die weet hoe spelletjes gespeeld worden en niet schroomt om haar eigen spelletjes te spelen. Haar verhaal overtuigt het meeste. Zij komt goed uit de verf, haar overwegingen en acties zijn goed opgebouwd. Agnes en Daisy blijven een beetje clichés. Zonder al teveel te verklappen zijn zij het type ‘ik sta voor een moeilijke opgave, ik vind het lastig maar oké, voor het welzijn van de natie offer ik mij maar op'.  De roman kan niet zonder hen maar had wellicht een meesterwerk kunnen worden indien zij beter uitgewerkt waren. Nu blijven ze teveel op de vlakte.

En voor degenen die denken ‘maar onze Offred dan?’.  Hoe gaat het met haar in het vervolg op haar verhaal? Haar ontmoeten we niet, er is slechts de verwijzing naar haar en baby Nicole (een leuke verwijzing naar de serie) die ze Gilead uitgesmokkeld heeft. En dat maakt de roman eigenlijk wel zo verfrissend en eigenwijs: hoezo verwacht iedereen dat ik verder ga met Offred? Ik doe lekker waar ik zin in heb!

Kan ik The Testaments aanraden? Tuurlijk, ik heb de roman met plezier gelezen en werd steeds meer meegenomen in de spanning. Ik wilde echt wel weten hoe het afliep. Is The Testaments het meesterwerk dat sommigen er van maken? Nee, absoluut niet. Had de roman genomineerd moeten worden voor de Booker Prize? Nee, andere romans hadden meer recht gehad op een plek op de longlist, meerdere schrijvers op de longlist hadden Atwoods plek op de shortlist verdiend. De roman is zeker de moeite van het lezen waard maar stel je hoge verwachtingen bij, anders word je zwaar teleurgesteld.