zondag 7 oktober 2018

Anna Burns || Milkman



Man Booker Prize Shortlist 2018

Je zou kunnen stellen dat Anna Burns schaars omgaat met woorden. In de bijna 300 pagina’s die Milkman telt, lezen we alleen wat de hoofdpersoon met ons deelt. Met als resultaat dat het uitlezen van Milkman voor mij een opgave werd. Pas tegen het einde begon ik eindelijk een beetje de humor van Burns’ roman in te zien (maar toen hoefde ik nog maar zo’n 20 pagina’s te lezen).

Milkman is een monoloog, een allegorie die zwaar leunt op absurditeit, symboliek en opzettelijke vaagheid. De hoofdpersoon heeft geen naam maar is ‘middelste zus’ of ‘misschien-vriendin’. Er is geen persoon in haar boek te bekennen die een naam krijgt. Leuk hoor de ‘wee sisters’ maar op een gegeven ogenblik had ik het er wel mee gehad.

Voor degenen die een beetje weet hebben van de Noord-Ierse geschiedenis is het ook zeer snel duidelijk dat Milkman speelt ten tijde van de gewelddadige rellen aldaar. Burns noemt het beestje echter nooit bij de naam maar beperkt zich tot ‘zij aan de andere kant van de zee’, ‘zij aan de overkant’, zij aan onze kant’. Het moge duidelijk zijn dat ook de IRA eufemistisch beschreven wordt.

Ik vermoed dat Burns voor een lange monoloog gekozen heeft, de taal is te gestructureerd om onder 'stream of consciousness', te kunnen vallen, om het absurde karakter van Noord-Ierland ten tijde van de onrusten te benadrukken. De verstikkende regels die de gemeenschap zichzelf oplegt, de machtspositie van de niet bij naam genoemde IRA, de onmacht van mensen om verder te kijken dan hun neus lang is, het valt allemaal niet te ontkennen. In die opzet is Burns dus absoluut geslaagd.

Elk woord in Milkman telt echter, elke zin heeft lading en is betekenisvol. Je zou kunnen zeggen dat Burns daarmee te goed is geslaagd in haar opzet om te laten zien hoe verstikkend de Noord-Ierse samenleving van dat moment is: Milkman zelf is te verstikkend, te geconcentreerd, de roman bevat nauwelijks neutrale informatie. Pas tegen het einde, wanneer de vrouwen van middelbare leeftijd opeens massaal achter een gewonde man aan gaan, komt er iets verlichting, wordt de roman iets minder zwaar.

Ik vermoed dat er mensen zijn die snel het absurde in Milkman oppikken en zich kostelijk amuseren met de roman. De overdrijving is tenslotte duidelijk aanwezig. Mij lukte dat niet waardoor ik voor mijn gevoel pagina’s vol met betekenis heb moeten doorworstelen op zoek naar een beetje lucht. Ik geef geloof ik toch de voorkeur aan romans waarin het beestje gewoon bij het naampje genoemd wordt en niet de hele tijd zo gekunsteld om de hete brij heen gedraaid wordt. En met voldoende neutrale informatie om bij te komen van alle betekenisvolle zinnen.



Geen opmerkingen:

Een reactie posten