Charlotte McConaghy || Once There Were Wolves

In Once There Were Wolves worden in Schotland roedels wolven losgelaten. Wetenschappers, boeren en bewoners van de omliggende dorpen komen natuurlijk met elkaar in conflict, de terugkeer van de wolf in onze maatschappij is nu eenmaal een beladen onderwerp. McConaghy beperkt haar roman niet tot die terugkeer, ze voegt er voor het gemak een moord, een liefdesgeschiedenis en een complexe tweelingzussenrelatie aan toe. Af en toe dreigt de roman onder al dat geweld in elkaar te storten, het is dan vooral McConaghy’s waarlijk prachtige beschrijving van de natuur en de wolven die alles overeind houdt.

Inti Flynn begeleidt het uitzetten van de wolven. Zij is ervan overtuigd dat de terugkeer van de dieren het landschap ten goede komt en dat, mits juist begeleid, de dieren herten en reeën gaan vangen en weg blijven van de koeien en schapen die hen op een presenteerblaadje worden aangeboden. Inti houdt van wolven en ik vermoed McConaghy ook. Dat blijkt wel uit de liefde en de schoonheid waarmee zij over de dieren schrijft die Inti onder haar hoede heeft. Ik moet bekennen dat ik af en toe tot tranen geroerd was door de lotgevallen van de wolven. Absoluut prachtig.

Wat niemand weet is dat Inti’s zus bij haar inwoont. Die zus is psychisch niet in orde, durft hun kleine huisje niet eens uit. In de loop van Once There Were Wolves wordt duidelijk dat Aggie lijdt onder een zwaar trauma, een trauma dat zich dreigt te herhalen in het dorp waar de tweeling tijdelijk vertoeven. Inti herkent in het paarden fokkende echtpaard het patroon van slaan en geslagen worden. Zij kan alleen maar machteloos toekijken wanneer de echtgenote zwaar gewond in het ziekenhuis belandt. Dan vindt ze ’s nachts het lijk van de echtgenoot. Ik zal niet verklappen wat Inti dan doet, weet vooral dat zich dan een geheel aan ontwikkelingen en verdenkingen ontspint dat zich steeds verder opbouwt. Pas tegen het einde onthult McConaghy in een verrassende ontknoping de echte dader.

Inti is bang dat de wolven de schuld gaan krijgen van de moord. Net zoals zij bang is dat de wolven de schuld gaan krijgen van de koeien en schapen die na enige maanden ten  prooi lijken te vallen aan hun jachtlust en honger. Ook dit zet bewegingen in gang die Inti niet helemaal in hand heeft. McConaghy gelukkig wel. Zij houdt de verhaallijnen goed bij elkaar en zorgt er zorgvuldig voor dat de lezer gestaag naar die ontknoping toe geleid wordt.

Inti valt tenslotte ook nog eens voor de charmes van de plaatselijke politieagent, Duncan. De liefde die tussen hen groeit kan onder deze omstandigheden alleen maar complex zijn. Er was een moment dat ik bij mijzelf dacht ‘had ze dit niet kunnen weglaten? Is die liefdesgeschiedenis niet wat overbodig?’. Nee dus; hoewel op momenten een beetje veel van het goede, vervult de liefde tussen Inti en Duncan op cruciale momenten de rol van katalysator.

McConaghy heeft zichzelf veel werk gegeven met deze roman waarin veel verhaallijnen uiteindelijk een bevredigend einde moeten opleveren. Dat doet McConaghy keurig: geen open eindjes, geen verkeerde afslagen. Voor mij zal Once There Were Wolves vooral de roman blijven waarin de schrijfster mij vooral de schoonheid en kracht van wolven liet zien. Ik hoef er niet perse eentje ’s nachts tegen te komen maar ik waardeer het na het lezen van Once There Were Wolves wel dat er nu in ons kikkerlandje van de prachtige dieren een kans krijgen.

Tara June Winch ||The Yield

Tara June Winch pakt haar onderwerp grondig aan: ze laat haar lezers op niet mis te verstane wijze kennis maken met de gruwelijke wijze waarop Aboriginals in Australië vanaf het eerste begin behandeld zijn door de mensen die hun land van hen stalen. The Yield is een boek geworden dat geen ruimte laat om te ontsnappen aan het racisme en het daaraan gekoppelde gedrag. Of het daarmee een literair meesterwerk geworden is? Nee, niet echt.

The Yield zet drie perspectieven in. Dat van August, een jonge vrouw die terugkeert naar haar geboortegrond voor de begrafenis van haar opa. Het woordenboek dat die opa, Albert Gondiwindi aan het schrijven is en brieven, memoires van de predikant die de missiepost heeft gebouwd waar August is opgegroeid, Prosperous House.

August is verhuisd naar Engeland, daar verdient ze de kost met allerlei baantjes in de bediening. Echt succesvol is ze niet, ze lijkt bovendien een eetprobleem te hebben. Haar terugkeer en daaraan gekoppeld de ontdekking dat haar oude huis moet wijken voor een tinfabriek maken dat August geconfronteerd wordt met zaken uit het verleden en deze niet meer kan negeren. De dood van haar vader, haar moeder in de gevangenis , haar zus spoorloos verdwenen, het komt allemaal keihard terug. Voor het eerst sinds tijden keert bovendien het besef terug wie ze is, dat ze een Gondiwindi is. Nadat ze eerst lijkt weg te zakken in depressie, begint een wanhopige zoektocht naar haar opa’s woordenboek; voor haar de manier om haar afkomst te erkennen en haar geboortegrond te redden. Op dat moment krijgt de roman een bijna Amerikaans ‘eenling tegen ... (vult u maar in) ’ karakter te krijgen.

Winch wisselt de hoofdstukken August af met woordenboek en memoires. Dat woordenboek gaat verder dan alleen een omschrijving van woorden. Opa vertaalt maar duidt bovendien met voorbeelden. Die voorbeelden werpen een blik op Gondiwindi- gewoontes en leefstijl, de voorbeelden gaan ook in op de misstanden waarmee ook de Gondiwindie-Aboriginals geconfronteerd zijn. Het feit bijvoorbeeld dat hij op jonge leeftijd verbannen werd naar een kostschool, lynchings, de bittere armoede. Confronterend.

Ook de memoires van de predikant gaan uitvoerig in op de vele misstanden: het geld en goederen die nooit aankomen, de vele verkrachtingen, de lynchpartijen. Ze tonen ook het onvermogen van een enkeling om er iets tegen te doen. De predikant probeert maar faalt; hij negeert de grootste misstanden in de hoop dat hij daarmee de rest kan redden. Daar staat tegenover dat hij als predikant, als missionaris alle Aboriginals in een hok duwt. Zijn missie wordt hun tehuis, hun eigen wijze van leven moeten ze opgeven. Ook hij heeft moeite om te accepteren dat hun manier van leven klopt.

De manier waarop Winch haar roman heeft opgebouwd maakt dat die traag op gang komt. Pas tegen 2/3e, op het moment dat August vechtlust begint te vertonen, komt de roman op gang. De onderbrekingen met memoires en woordenboek gecombineerd met de lethargische houding van August halen het tempo er letterlijk uit. De continue stroom van misstanden maakt het er niet makkelijker op. Het was schokkend om te lezen hoe Aboriginals behandeld zijn, wat dit betekent voor hun leven ook nu nog en hoe het ook nog steeds speelt. 

The Yield is het type roman dat grote waarde heeft om de misstanden die de auteur laat zien. Dat de roman geen grote literaire waarde heeft, mede omdat de auteur zoveel van die misstanden wil laten zien, doet niet af aan de waarde die The Yield heeft. Het is een monument voor een volk dat nog steeds vecht om een plek binnen, of juist buiten, de maatschappij op te eisen.

The Yield gaat in op het feit dat Aboriginals hun grond kunnen terug eisen wanneer ze daadwerkelijk kunnen aangeven dat die ooit van hun was. Met gebruiksvoorwerpen, een nog levende taal of een begraafplaats. The Yield laat ook zien dat dit recht vaak spaak loopt op de grote economische belangen van bijvoorbeeld mijnen. Een bezoek aan een  museum in Adelaide heeft mij duidelijk gemaakt dat er niet één Aboriginal-volk is maar er een grote verscheidenheid in volkeren.